Dzieje biblijnego Izraela

obowiązkowe

mieszany: w sali i zdalnie
w sali
zdalnie

Celem zajęć jest dostarczenie wiedzy na temat dziejów dawnego Izraela (od początków jego historii do powstania Bar Kochby) i ludów ościennych oraz metodologii historycznej i archeologicznej

Zajęcia mają dostarczyć wiedzy na temat dziejów dawnego Izraela (od początków jego historii do powstania Bar Kochby), a także krajów z nim sąsiadujących. Celem zajęć jest również zapoznanie studentów z podstawowymi informacjami dotyczącymi archeologii biblijnej, problematyki związanej ze źródłami historycznymi oraz ich analizą, a także przybliżenie różnych aspektów warunków społecznego i kulturowego życia w Izraelu czasów biblijnych. Studenci powinni nabyć umiejętność osadzania odpowiednich tekstów Starego Testamentu w określonych okresach historii Izraela oraz rozróżnienia historii Izraela i historii zbawienia w Starym Testamencie.

1. Geografia Palestyny; ukształtowanie terenu i klimat; drogi w czasach królewskich i rzymskich; kalendarz i chronologia.

2. Źródła do poznania historii dawnego Izraela; źródła biblijne i ich ocena; źródła archeologiczne; metody badań archeologicznych; pozabiblijne źródła tekstowe z Palestyny i krajów sąsiednich; źródła ikonograficzne.

3. Starożytny Bliski Wschód i Kanaan w drugiej połowie II tysiąclecia p.n.e.

4. Opowiadania o patriarchach a początki Izraela.

5. Główne teorie dotyczące wyjścia z Egiptu.

6. Teorie dotyczące zajęcia kraju: migracja i podbój (W. F. Albright, G. E. Wright, Y. Yadin), penetracja kraju (A. Alt), rewolucja (G. Mendenhall), ewolucja (C. H. J. de Geus; N. P. Lemche); plemiona izraelskie, sędziowie; teorie dotyczące kształtu przedmonarchicznego Izraela; czy plemiona izraelskie tworzyły amfiktionię?

7. Początki monarchii Izraelskiej; kwestia istnienia wspólnej monarchii Izraela i Judy; przyczyny powstania monarchii, królowie Saul, Dawid i Salomon.

8. Starożytny Bliski Wschód w I tysiącleciu p.n.e. do czasów upadku imperium asyryjskiego. Wojna syro-efraimska i upadek Królestwa Izraela; Juda pod zwierzchnością asyryjską. Upadek Asyrii i reforma króla Jozjasza.

9. Historia starożytnego Bliskiego Wschodu do czasów utworzenia imperium Perskiego; upadek królestwa Judy; niewola babilońska; zagadnienie istnienia asyryjskiej diaspory.

10. Historia Bliskiego Wschodu do podbojów Aleksandra Wielkiego; początki restauracji w Judzie; odbudowa świątyni pod przewodem Zorobabela; sytuacja Judy w okresie perskim; działalność Nehemiasza i Ezdrasza; diaspora żydowska w Egipcie – Elefantyna I Aleksandria.

11. Świat starożytny w czasie hellenistycznym i rzymskim; Aleksander Wielki i diadochowie; powstanie Machabeuszy i utworzenie dynastii hasmonejskiej; Palestyna pod panowaniem rzymskim, powstanie przeciwko Rzymowi i zburzenie świątyni w roku 70; powstanie Bar Kochby.

Literatura podstawowa:

Niesiołowski-Spano Ł., Stebnicka K., Historia Żydów w starożytności. Od Thotmesa do Mahometa, Warszawa 2020.

Staroytny Izrael. Od Abrahama do zburzenia świątyni jerozolimskiej przez Rzymian, red. H. Shanks, Warszawa 2007.

Tschirschnitz A., Dzieje ludów biblijnych, Warszawa 1994.

Warzecha J., Historia dawnego Izraela, Warszawa 2005.

Literatura uzupełniająca:

Aharoni Y., Das Land der Bibel. Eine historische Geographie. Neukirchen-Vluyn 1979.

Bernhardt K.-H., Die Umwelt des Alten Testaments, Berlin 1968.

The Cambridge History of Judaism, ed. W. D. Davies i in., v. 1: Introduction. The Persian Period, Cambridge 1984, v. 2: The Hellenistic Age, 1989, v. 3: The Early Roman Period 1999, v. 4: The Roman-Rabbinic Period, 2006

Ciecieląg J., Żydzi w okresie drugiej świątyni 538 przed Chr.-70 po Chr., Kraków 2011.

Dietrich W., Die frühe Königszeit in Israel. 10. Jahrhundert v. Chr., Stuttgart 1997.

Donner H. D., Geschichte des Volkes Israel und seiner Nachbarn in Grundzügen, Bd. 1-2, Göttingen 1995.

Finkelstein I., Silberman N. A., Dawid i Salomon, Warszawa 2007.

Flawiusz J., Dawne dzieje Izraela, cz. 1-2, Warszawa 1997.

Flawiusz J., Wojna żydowska, Warszawa 1995.

Fohrer G., Geschichte Israels, Heidelberg 1977.

Frevel Ch., Geschichte Israels, Stuttgart 2016.

Fritz V., Die Entstehung Israels im 12. und 11. Jahrhundert v. Chr., Stuttgart 1996.

Galling K., Textbuch zur Geschichte Israels, Tübingen 1968.

Gądecki B., Archeologia Biblijna, t.1-2, Gniezno 1994.

Gunneweg A. H. J., Geschichte Israels bis Bar Kochba, Stuttgart, Berlin, Köln 1979.

Hermann S., Geschichte Israels in alttestamentlicher Zeit, München 1973.

Kenyon K. M., Archäologie im Heiligen Land, Neukirchen-Vluyn 1976.

Lemche N. P., Die Vorgeschichte Israels. Von den Anfängen bis zum Ausgang des 13. Jahrhunderts v. Chr., Stuttgart 1996.

Liverani M., Nie tylko Biblia. Historia starożytnego Izraela, Warszawa 2010.

Bright J., Historia Izraela, Warszawa 1993.

Magnusson M., Auf den Spuren der Bibel. Die berühmtesten Überlieferungen des Alten Testaments - von der Archäologie neu entdeckt, Güterslöh 1978.

Malamat A., History of Biblical Israel. Major Problems and Minor Issues, Leiden 2001.

Noth M., Geschichte Israels, Göttingen 1950.

Notn M., Die Welt des Alten Testaments, Berlin 1962.

Tübinger Bibelatlas. Auf der Grundlage des Tübinger Atlas des Vorderen Orients (TAVO), ed. S. Mittmann, G. Schmitt, Stuttgart 2001.

Veenhof K. R., Geschichte des Alten Orients bis zur Zeit Alexanders des Großen, Göttingen 2001.

Zwieckel W., Studien zur Geschichte Israels, Stuttgart 2015.

Zwieckel W., Die Welt des Alten und Neuen Testaments. Ein Sach- und Arbeitsbuch, Stuttgart 1997.

Texte aus der Umwelt des Alten Testament, Gütersloh 1982-1997; 2004-2015

Wiedza

K1_W02 zna bieżący stan wiedzy dotyczącej odkryć i rekonstrukcji dziejów starożytnego Izraela

K1_W03 zna terminologię badań historycznych, literackich i religioznawczych

K1_W07 ma uporządkowaną wiedzę o historycznym rozwoju metodologii egzegetycznej

Umiejętności:

K1_U01 potrafi wyszukać i dobierać informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych oraz krytycznie je oceniać

K1_U04 potrafi krytycznie analizować rekonstrukcje historii biblijnego Izraela

Kompetencje:

K1_K01 krytycznie ocenia zakres posiadanej wiedzy i umiejętności i rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego

K1_K06 odpowiedzialnie przygotowuje się do pracy z tekstami biblijnymi, mając świadomość wpływu przeprowadzanych analiz na dyskusję w środowiskach akademickich i pozaakademickich

Metody weryfikacji efektów uczenia się:

aktywność w czasie ćwiczeń - wszystkie powyższe efekty uczenia się

kolokwium pisemne - wszystkie powyższe efekty uczenia się

Zaliczenie wykładu na podstawie obecności (dopuszczalne dwie nieusprawiedliwione nieobecności). Zaliczenie ćwiczeń na podstawie obecności (dopuszczalne dwie nieusprawiedliwione nieobecności), przygotowania, aktywności na zajęciach i kolokwium pisemnego. Na ocenę składają końcową składają się obecności (10%), aktywność na zajęciach i przygotowanie do nich (po 15 %) i ocena z kolokwium (60 %).

Zasady oceniania kolokwium pisemnego:

1-59% - ocena 2

60-79% - ocena 3

80-89 % - ocena 4

90-100% ocena 5

Student posiadający zgodę na Indywidualną organizację studiów (IOS) obowiązkowo na początku roku akademickiego / cyklu zgłasza się do nauczyciela akademickiego w celu ustalenia indywidualnego toku pracy i zasad uzyskania zaliczeń.

Nie dotyczy