Podstawy dydaktyki ogólnej

obowiązkowe

Zajęcia stanowią element kształcenia podstawowego na kierunkach pedagogika i pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna w ramach przygotowania pedagogicznego (dydaktycznego) do wykonywania zawodu nauczyciela. Z tego względu zajęcia łączą prezentację podstawowych kwestii dydaktyki ogólnej jako teorii pedagogicznej z zagadnieniami praktyki nauczycielskiej.

mieszany: w sali i zdalnie

Zajęcia dostarczają podstawową wiedzę umożliwiającą rozumienie procesu dydaktycznego, stanowiąc teoretyczną podbudowę dla metodyk szczegółowych i zajęć specjalnościowych z pedagogiki. Celem zajęć w szczególności jest: zapoznanie studenta z dydaktyką jako działem pedagogiki wraz z jej podstawowymi kategoriami pojęciowymi i konceptualizacjami; kształtowanie umiejętności odniesienia teorii do praktyki edukacyjnej z uwzględnieniem realiów szkoły polskiej. Zajęcia mają charakter wprowadzający i są kontynuowane jako przedmiot dydaktyka szkolna, który kończy się egzaminem.

Zajęcia obejmują następujące treści programowe:

Dydaktyka jako dział pedagogiki: pojęcie „dydaktyka”; rozwój dydaktyki jako nauki; przedmiot i funkcja dydaktyki ogólnej i dydaktyk szczegółowych; budowa standardowych opracowań z dydaktyki polsko- i niemieckojęzycznej – różne ujęcia dydaktyki; analiza podstawowych pojęć: wychowanie, nauczanie, kształcenie, edukacja.

Podstawowe kategorie pojęciowe teorii kształcenia.

Dialogiczne podstawy edukacji: przesłanki filozoficzne dialogicznego ujęcia edukacji; przejście od filozofii do praktyki edukacyjnej; wpływ relacji uczeń – nauczyciel na jakość procesu kształcenia; idea podmiotowości w edukacji.

Metody nauczania: definicja metod nauczania; różne podziały metod; szczegółowe sposoby pracy nauczyciela z uczniami; zależność metod od form kształcenia, treści i środków; modele dydaktyczne.

Cele edukacyjne: definicja celów edukacyjnych; kategoryzacja celów; sposoby formułowania różnych kategorii celów.

Zasady nauczania: definicja, klasyfikacja i charakterystyka zasad nauczania.

Treści nauczania: definicja treści nauczania; elementy treści nauczania; dobór treści nauczania.

Środki dydaktyczne: klasyfikacja środków dydaktycznych; dobór środków dydaktycznych; współczesne media jako środki dydaktyczne.

Formy organizacji nauczania: klasyfikacja form organizacyjnych nauczania; formy organizacyjne w praktyce edukacyjnej.

Kształcenie zintegrowane i integracyjne: definicja, założenia i cele kształcenia zintegrowanego i integracyjnego; kształcenia zintegrowanego i integracyjnego w praktyce edukacyjnej.

Proces uczenia się i nauczania: wybrane koncepcje uczenia się i nauczania.

System szkolny w Polsce w kontekście porównawczym. Ewaluacja kształcenia szkolnego.

Nauczyciel – status zawodowy: rola zawodowa nauczyciela; wymagane kwalifikacje; stopnie awansu zawodowego; planowanie rozwoju zawodowego.

Literatura podstawowa:

B.D. Gołębniak, Proces kształcenia, w: Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019, s. 857-979.

Cz. Kupisiewicz, Dydaktyka. Podręcznik akademicki, Impuls, Kraków 2012.

Literatura uzupełniająca:

D. Klus-Stańska, Paradygmaty dydaktyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.

M. Uljens, Dydaktyka szkolna, w: B. Śliwerski (red.), Pedagogika, GWP, Gdańsk, t. 2, s. 105-252.

*Podstawowe dla danego tematu pozycje bibliograficzne są podawane podczas zajęć.

W ZAKRESIE WIEDZY ABSOLWENT ZNA I ROZUMIE:

D.W1. wartości, modele i zasady krytycznej praktyki; autonomię i odpowiedzialność dydaktyczną nauczyciela; zasady tworzenia autorskich programów nauczania oraz zarządzania wiedzą w społeczeństwie informacyjnym;

D.W2. proces nauczania-uczenia się: zasady projektowania działań edukacyjnych, style i techniki pracy z dzieckiem lub uczniem łączącej różne obszary wiedzy, rolę diagnozy, kontroli i oceniania w pracy dydaktycznej nauczyciela; modele współczesnej szkoły i alternatywne systemy edukacyjne.

W ZAKRESIE UMIEJĘTNOŚCI ABSOLWENT POTRAFI:

D.U1. wykorzystać wiedzę filozoficzną, psychologiczną, społeczną i pedagogiczną do projektowania działań edukacyjnych w przedszkolu i szkole oraz paradygmaty obiektywistyczne i interpretatywno-konstruktywistyczne do planowania uczenia się dzieci;

D.U2. stosować style i techniki pracy z dzieckiem lub uczniem łączące różne obszary wiedzy, stymulować partycypacyjne, proaktywne, refleksyjne, wspólne, kooperatywne uczenie się dzieci lub uczniów oraz rozwijać kompetencje kluczowe dzieci lub uczniów;

D.U3. krytycznie ocenić tworzoną praktykę edukacyjną z wykorzystaniem posiadanej wiedzy, a także dokonywać twórczej interpretacji i projektować nowe rozwiązania edukacyjne.

W ZAKRESIE KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH ABSOLWENT JEST GOTÓW DO:

D.K1. autonomicznego i odpowiedzialnego organizowania dziecięcego uczenia się, a także krytycznej refleksji nad tworzoną praktyką edukacyjną oraz do jej badania i doskonalenia;

D.K2. tworzenia autorskich programów i wykorzystania innowacji pedagogicznych w obszarze wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej.

SPOSOBY WERYFIKACJI EFEKTÓW UCZENIA SIĘ:

bieżąca ocena pracy studenta w trakcie trwania zajęć, opracowania pisemne.

Metody i kryteria oceniania:

Ocena wiedzy i umiejętności na podstawie zaliczenia pisemnego na ocenę w sali obejmującego pytania rekonstruujące wiedzę oraz kwestie problemowe. Ocena kompetencji na podstawie poziomu i jakości uczestnictwa w dyskursie prowadzonym podczas zajęć ćwiczeniowych.

Zaliczenie pisemne na ocenę składa się z odpowiedzi na 2 pytania teoretyczne oraz 1 pytanie o charakterze problemowym. Lista możliwych pytań zostanie podana na zajęciach. Do uzyskania zaliczenia jest wymagane uzyskanie co najmniej 50% punktów.

nie dotyczy

obowiązkowe

zdalnie

Zajęcia dostarczają podstawową wiedzę umożliwiającą rozumienie procesu dydaktycznego, stanowiąc teoretyczną podbudowę dla metodyk szczegółowych i zajęć specjalnościowych z pedagogiki. Celem zajęć w szczególności jest: zapoznanie studenta z dydaktyką jako działem pedagogiki wraz z jej podstawowymi kategoriami pojęciowymi i konceptualizacjami; kształtowanie umiejętności odniesienia teorii do praktyki edukacyjnej z uwzględnieniem realiów szkoły polskiej.

Treści programowe:

Dydaktyka jako dział pedagogiki: pojęcie „dydaktyka”; rozwój dydaktyki jako nauki; przedmiot i funkcja dydaktyki ogólnej i dydaktyk szczegółowych; budowa standardowych opracowań z dydaktyki polsko- i niemieckojęzycznej – różne ujęcia dydaktyki; analiza podstawowych pojęć: wychowanie, nauczanie, kształcenie, edukacja.

Dydaktyka jako teoria kształcenia, uczenia się i nauczania.

Dydaktyka jako teoria uczenia się i nauczania w tradycji empirycznej. Empiryczna operacjonalizacja procesu nauczania.

Dydaktyka jako teoria kształcenia w tradycji humanistycznej. Kształtowania osobowości jako zinternalizowanej struktury sensów i wartości.

Dydaktyka jako teoria kształcenia w tradycji krytycznej. Interes emancypacyjny, wspólnota komunikacyjna, etyka wzajemnego uznania i przemoc symboliczna jako kategorie dydaktyczne.

Dydaktyka jako teoria kreowania doświadczeń w tradycji progresywizmu pedagogicznego. Doświadczenie, aktywizm poznawczy i nauczanie problemowe jako kategorie dydaktyczne.

Dydaktyka jako teoria uczenia się w tradycji konstruktywizmu. Podmiotowe konstruowanie wiedzy.

System szkolny w Polsce: reformowanie oświaty, idea uspołecznienia oświaty, struktura organizacyjna i programowa systemu szkolnego, podstawowe regulacje prawne.

Nauczyciel: rola zawodowa, wymagania kwalifikacyjne, stopnie awansu zawodowego.

Literatura podstawowa:

Klus-Stańska, D. (2018). Paradygmaty dydaktyki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kupisiewicz, Cz. (2012). Dydaktyka. Podręcznik akademicki, Kraków: Impuls.

Literatura uzupełniająca:

Klus-Stańska, D. (2012). Wiedza, która zniewala – transmisyjne tradycje w szkolnej edukacji. „Forum Oświatowe” 1(46), 21-40.

Klus-Stańska, D. (2019). Wiedza osobista uczniów jako punkt zwrotny w teorii i praktyce dydaktycznej. „Kwartalnik Pedagogiczny” 1(251), 7-20.

Milerski, B. (2019). Pedagogika kultury. W: Kwieciński, Z., Śliwerski, B. (red.). Pedagogika. Podręcznik akademicki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 347-362.

Retter, H. (2010). John Dewey jako pedagog reform i wychowania do demokracji. W: Melosik, Z., Śliwerski, B. (red.). Edukacja alternatywna w XXI wieku. Poznań, Kraków: Impuls, 91-100.

obowiązkowe

zdalnie

Zajęcia dostarczają podstawową wiedzę umożliwiającą rozumienie procesu dydaktycznego, stanowiąc teoretyczną podbudowę dla metodyk szczegółowych i zajęć specjalnościowych z pedagogiki. Celem zajęć w szczególności jest: zapoznanie studenta z dydaktyką jako działem pedagogiki wraz z jej podstawowymi kategoriami pojęciowymi i konceptualizacjami; kształtowanie umiejętności odniesienia teorii do praktyki edukacyjnej z uwzględnieniem realiów szkoły polskiej.

Zajęcia obejmują następujące treści programowe:

Dydaktyka jako dział pedagogiki: pojęcie „dydaktyka”; rozwój dydaktyki jako nauki; przedmiot i funkcja dydaktyki ogólnej i dydaktyk szczegółowych; budowa standardowych opracowań z dydaktyki polsko- i niemieckojęzycznej – różne ujęcia dydaktyki; analiza podstawowych pojęć: wychowanie, nauczanie, kształcenie, edukacja.

Podstawowe kategorie pojęciowe teorii kształcenia.

Dialogiczne podstawy edukacji: przesłanki filozoficzne dialogicznego ujęcia edukacji; przejście od filozofii do praktyki edukacyjnej; wpływ relacji uczeń – nauczyciel na jakość procesu kształcenia; idea podmiotowości w edukacji.

Metody nauczania: definicja metod nauczania; różne podziały metod; szczegółowe sposoby pracy nauczyciela z uczniami; zależność metod od form kształcenia, treści i środków; modele dydaktyczne.

Cele edukacyjne: definicja celów edukacyjnych; kategoryzacja celów; sposoby formułowania różnych kategorii celów.

Zasady nauczania: definicja, klasyfikacja i charakterystyka zasad nauczania.

Treści nauczania: definicja treści nauczania; elementy treści nauczania; dobór treści nauczania.

Środki dydaktyczne: klasyfikacja środków dydaktycznych; dobór środków dydaktycznych; współczesne media jako środki dydaktyczne.

Formy organizacji nauczania: klasyfikacja form organizacyjnych nauczania; formy organizacyjne w praktyce edukacyjnej.

Kształcenie zintegrowane i integracyjne: definicja, założenia i cele kształcenia zintegrowanego i integracyjnego; kształcenia zintegrowanego i integracyjnego w praktyce edukacyjnej.

Proces uczenia się i nauczania: wybrane koncepcje uczenia się i nauczania.

System szkolny w Polsce w kontekście porównawczym. Ewaluacja kształcenia szkolnego.

Nauczyciel – status zawodowy: rola zawodowa nauczyciela; wymagane kwalifikacje; stopnie awansu zawodowego; planowanie rozwoju zawodowego.

Literatura podstawowa:

B.D. Gołębniak, Proces kształcenia, w: Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019, s. 857-979.

Cz. Kupisiewicz, Dydaktyka. Podręcznik akademicki, Impuls, Kraków 2012.

Literatura uzupełniająca:

D. Klus-Stańska, Paradygmaty dydaktyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.

M. Uljens, Dydaktyka szkolna, w: B. Śliwerski (red.), Pedagogika, GWP, Gdańsk, t. 2, s. 105-252.

*Podstawowe dla danego tematu pozycje bibliograficzne są podawane podczas zajęć.