Etyka w pracy nauczyciela

mieszany: w sali i zdalnie

Przedstawienie podstawowych zagadnień związanych z problematyką zawodu i roli nauczyciela (kształcenie i status prawny) i osobowości nauczającego (struktura, potrzeby, poczucie kontroli) w kontekście kategorii odpowiedzialności zawodowej i etycznej. Tematyka zajęć obejmuje problematykę badań nad zawodem nauczyciela i związane z nim problemy deontologiczne, a także zagadnienia etyczne edukacji, które winny być przedmiotem krytycznej refleksji studentów.

Treści programowe:

1. Etyka zawodu nauczyciela. Etyka zawodowa jako przedmiot w kontekście etyki i pedagogiki - cele i zakres tematyczny. Problemy deontologiczne zawodu nauczyciela, dobre obyczaje w szkole, czyli myśleć, nauczać i wychowywać etycznie. Etyczna kwalifikacja wychowania, struktura uprawnień dziecka i wychowanka, struktura obowiązków wychowania, opieki i kształcenia, etos wychowawcy, zagadnienia etyczne edukacji.

2. Zawód nauczyciela – status prawny. Status prawny zawodu nauczyciela – kształcenie, kwalifikacje, zasady awansu zawodowego w zreformowanej szkole, prawa i obowiązki nauczyciela i ucznia.

3. Osobowość nauczyciela w kontekście etyki nauczania – szkoła. Osobowość nauczyciela (struktura, potrzeby, poczucie kontroli) w kontekście odpowiedzialności zawodowej i etycznej, style nauczania (kierowniczy, terapeutyczny, wyzwalający), a osobowość nauczyciela. Rola postawy moralnej nauczyciela w nauczaniu szkolnym.

4. Osobowość ucznia a znaczenie roli zawodowej nauczyciela - sztuka etycznego wychowania w szkole. Osobowość ucznia (struktura, potrzeby, zdolności percepcyjne), rozwój psychofizyczny dziecka i jego znaczenie dla procesów wychowawczych. Etyczny wymiar pracy ucznia – system wartości i postawa moralna uczniów jednym z warunków w procesie edukacji.

5. „Dusza szkoły”, czyli wpływ środowiska szkolnego na kształtowanie postaw etycznych uczniów i nauczycieli. Idea współczesnej szkoły przyjaznej uczniowi – elementy kultury szkoły i jej wpływ na rozwiązywanie problemów, typologia szkół i role społeczne w szkole – założenia dotyczące uczniów i nauczycieli w wymiarze etycznym.

6. Proces edukacji szkolnej – cele i zasady kształcenia w kontekście aksjologicznym. Elementy konstytutywne w procesie nauczania, teoretyczne podstawy nauczania, kierownicze, integracyjne i organizacyjne funkcje nauczania – planowanie, nauczanie, kierowanie i współpraca w szkole. Lista celów edukacji.

7. Jak uczyć lepiej i odpowiedzialnie? – integracja w grupie i sposoby aktywizacji ucznia - etyka pracy i zabawy. Zasady komunikacji interpersonalnej w procesie nauczania-uczenia przy jednoczesnym zachowaniu zasad dydaktycznych i etycznych. Efektywność nauczania w kontekście odpowiedzialności etycznej. Możliwości i ograniczenia procesu wychowawczego w szkole w świetle kreowania postaw.

8. Etyczne problemy kontroli i oceny w szkole. Formy weryfikacji nabytej wiedzy i umiejętności ucznia, problemy oceny w szkole w ujęciu etycznym. Umiejętność dokonania samooceny nauczyciela – ewaluacja lekcji w wymiarze deontologicznym.

9. Niepowodzenia szkolne a postawa etyczna nauczyciela. Jak sobie radzić z problemami szkolnymi w domu? – trójkąt wychowawczy – nauczyciel, uczeń, rodzic, czyli kształtowanie systemu wartości w domu i w szkole.

10. Etyka sytuacyjna w szkole - szkolne gry uczniów/nauczycieli – wybrane zagadnienia analizy transakcyjnej. Podstawowe zagadnienia teorii analizy transakcyjnej z perspektywy psychologii nauczania, typologia uczniowskich gier zakłócających spokój, upokarzających i kusicielskich w świetle postaw nauczycielskich (analiza gier uprawianych przez nauczycieli). Warsztaty - próba samodzielnego wypracowania przez studentów rozwiązań dla konkretnych sytuacji wychowawczych warsztaty z zakresu etyki sytuacyjnej.

Literatura podstawowa:

J. Homplewicz, Etyka pedagogiczna. Podręcznik dla wychowawców, Warszawa 2000;

Dobre obyczaje w nauce. Zbiór zasad i wytycznych, red. Komitet Etyki w Nauce przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk;

S. Krawcewicz, Rozważania nad etyką zawodu nauczyciela, Warszawa 1987;

D. Skulisz, Problemy aksjologiczne w programach kształcenia ogólnego, w: Pedagogika ogólna. Problemy aksjologiczne, Lublin 1997, s. 379-387;

J. Kostkiewicz, Wartości współczesnej edukacji w Polsce. Próba diagnozy, w: Pedagogika ogólna. Problemy aksjologiczne, Lublin 1997, s. 295-313;

W. Dróżka, Wartości edukacyjne osoby nauczyciela a kształcenie aksjologiczne, w: Pedagogika ogólna. Problemy aksjologiczne, Lublin 1997, s. 349-363;

M. Taraszkiewicz, Jak uczyć lepiej? Czyli refleksyjny praktyk w działaniu, Warszawa 2002, s. 157-173;

D. Tuohy, Dusza szkoły. O tym, co sprzyja zmianie i rozwojowi, Warszawa 2002;

K. Ernst, Szkolne gry uczniów. Jak sobie z nimi radzić?, Warszawa 1991;

Literatura uzupełniająca:

R. Arends, Uczymy się nauczać, Warszawa 2000, s. 255-459;

Podstawa programowa nauczania, Kielce 1997;

T. Gordon, Wychowanie bez porażek w szkole, Warszawa 2002;

A. Olubiński, Podmiotowość roli nauczyciela w świetle analiz opinii społecznej, Toruń 2000;

S. Kunowski, Podstawy współczesnej pedagogiki, Łódź 1991, cz. I, s. 15-77;

A. Janowski, Uczeń w teatrze życia szkolnego, Warszawa1989;

KARTA NAUCZYCIELA;

8. USTAWA O SYSTEMIE OŚWIATY;

W ZAKRESIE WIEDZY ABSOLWENT ZNA I ROZUMIE:

I.W3. zasady etyki słowa i etykietę korespondencji tradycyjnej i elektronicznej;

I.W4. zagadnienia poprawności i sprawności językowej;

W ZAKRESIE UMIEJĘTNOŚCI ABSOLWENT POTRAFI:

I.U2. poprawnie używać języka polskiego;

W ZAKRESIE KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH ABSOLWENT JEST GOTÓW DO:

I.K1. dbałości o kulturę wypowiedzi.

SPOSOBY WERYFIKACJI EFEKTÓW UCZENIA SIĘ:

aktywny udział w zajęciach, praca pisemna

Zaliczenie na podstawie obecności, aktywnego udziału w zajęciach oraz pracy pisemnej/prezentacji w kontekście materiału przedstawionego na wykładach oraz wybranej literatury przedmiotu.

BILANS PUNKTÓW ECTS: 0,5 ECTS – 30 godzin kontaktowych (w trybie nauczania zdalnego zamieniony na zajęcia z wykorzystaniem technologii informatycznych; 0,5 ECTS - praca na zajęciach, lektura tekstów 1 ECTS – prace cząstkowe do zajęć w trybie zdalnym

Zgodnie z rekomendacjami MNiSzW w sprawie kształcenia prowadzonego z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość oraz Zarządzeniem 9/2020 Rektora Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie z dnia 30 kwietnia 2020 r. w sprawie zasad sanitarnych oraz szczególnych zasad kształcenia w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie w okresie pandemii wprowadza się następujące uzupełnienie niniejszego sylabusa

1. Uznawanie efektów uczenia się w trybie nauki na odległość

• Realizacja zajęć na odległość nie narusza art. 63 ust. 1 Ustawy Prawo o Szkolnictwie Wyższym;

• Utrzymuje się liczbę punktów ECTS przypisaną określonemu przedmiotowi w realizowanym programie studiów;

• Punkt ECTS nadal odpowiada 25–30 godzinom pracy studenta obejmującym zajęcia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, organizowanym przez uczelnię oraz indywidualną pracę studenta związaną z tymi zajęciami.

2. Ocena postępów uczenia się na odległość

• Nauczyciel akademicki zapewnia studentom informację zwrotną dotyczącą ich postępów w nauce za pośrednictwem USOS oraz maila służbowego w domenie chat.edu.pl

• Nauczyciel może ustalić w okresie obowiązywania szczególnych zasad postępowania w okresie pandemii COVID-19 zmianę dotychczasowych zasad oceniania cząstkowego i końcowego przy zapewnieniu jawności reguł postępowania i poinformowaniu studentów o tejże zmianie. Zmiana może dotyczyć wyłącznie formy zaliczenia lub egzaminu końcowego

• Do przechowywania informacji zwrotnych o postępach w nauce przeznaczona jest uczelniana platforma zdalnego nauczania lub inne tego typu narzędzie ( USOS)

• Nauczyciel wyznacza termin konsultacji online dla studentów na platformie zdalnego nauczania (ZOOM)

• Wszelkie aktywności związane z monitorowaniem uczenia się studentów i udzielania im informacji zwrotnej są zapisywane na uczelnianej platformie zdalnego nauczania USOS)

3. Ocena końcowa, podsumowująca efekty uczenia się na odległość dla przedmiotu

weryfikacja efektów uczenia się na odległość jest przeprowadzana w następujący sposób:

• w trybie online - przy użyciu narzędzi informatycznych (USOS).

Ocena z zaliczenia stanowi sumę ocen z prac cząstkowych przygotowywanych przez studentów na każde zajęcia podczas nauczania zdalnego