Efektywna komunikacja z dzieckiem: współczesne teorie i praktyki

fakultatywne

Celem zajęć jest wszechstronny rozwój umiejętności komunikacyjnych u pedagogów, ze szczególnym naciskiem na zastosowanie ich w pracy z dziećmi. Studenci będą uczyć się rozumienia procesu komunikacji, rozwijać umiejętności efektywnej komunikacji oraz doskonalić kluczowe umiejętności społeczne, takie jak prowadzenie dialogu, stawianie granic, reagowanie na trudne sytuacje oraz radzenie sobie z konfliktami. Zajęcia mają na celu wykształcenie kompetencji, które pomogą wychowawcom tworzyć wspierające i bezpieczne środowisko edukacyjne.

w sali

Zajęcia koncentrują się na zdobywaniu i doskonaleniu umiejętności komunikacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem ich praktycznego wykorzystania w pracy nauczyciela. Program zajęć obejmuje poznanie procesu komunikacji oraz rozwijanie technik skutecznego formułowania i przekazywania informacji, radzenia sobie z konfliktami i prowadzenia dialogu w sytuacjach trudnych.

Głównym celem zajęć jest wyposażenie studentów w wiedzę i umiejętności niezbędne do efektywnej komunikacji z dziećmi w kontekście pracy zawodowej. Studenci poznają teoretyczne podstawy komunikacji, a także nauczą się formułować wspierające komunikaty, stawiać granice oraz skutecznie rozwiązywać konflikty. Zajęcia obejmą praktyczne ćwiczenia z zakresu Porozumienia bez Przemocy (Nonviolent Communication, NVC), które pozwolą studentom opanować umiejętność formułowania komunikatów w sposób jasny, empatyczny i konstruktywny. Dodatkowo, studenci zapoznają się z modelem FUKO (Fakty – Uczucia – Konsekwencje – Oczekiwania), który będzie stosowany do udzielania precyzyjnej i efektywnej informacji zwrotnej. Dzięki temu uczestnicy zajęć nauczą się, jak skutecznie komunikować się w sytuacjach wymagających asertywności i jak prowadzić konstruktywne rozmowy, które pomagają w budowaniu pozytywnych relacji z dziećmi. Zajęcia będą także obejmować studium przypadków i symulacje, które umożliwią praktyczne zastosowanie zdobytej wiedzy.

1. Analiza elementów procesu komunikacji – Zrozumienie podstawowych składników komunikacji i ich roli w efektywnym porozumiewaniu się.

2. Sposoby komunikacji a nasze cele w kontekście rozwoju kompetencji intra- i interpersonalnych – Jak różne metody komunikacji wpływają na rozwój własnych umiejętności i relacje z innymi.

3. Komunikacja niewerbalna – Znaczenie gestów, mimiki i postawy ciała w procesie komunikacji.

4. Rola języka w kształtowaniu postaw i zachowań – Jak sposób mówienia wpływa na rozwój dziecka i jego reakcje.

5. Budowanie atmosfery zaufania – Techniki tworzenia bezpiecznej przestrzeni, która sprzyja otwartej komunikacji.

6. Komunikaty wspierające i utrudniające – Rozpoznawanie i tworzenie komunikatów, które wspierają lub hamują dialog.

7. Umiejętność stawiania granic, asertywność – Techniki wyrażania własnych potrzeb i opinii w sposób stanowczy, ale szanujący innych.

8. Uważność – Rozwijanie umiejętności bycia obecnym i świadomym w trakcie interakcji z dziećmi.

9. Porozumienie bez przemocy (NVC) – komunikacja oparta na empatii, pozwalające na konstruktywne i pokojowe rozwiązywanie problemów.

10. Informacja zwrotna wg modelu FUKO – udzielanie informacji zwrotnej zgodnie z modelem Fakty – Uczucia – Konsekwencje – Oczekiwania.

11. Style przywiązania, budowanie i podtrzymywanie więzi – Znaczenie stylów przywiązania w relacjach z dziećmi i sposoby na budowanie trwałych, wspierających więzi.

12. Radzenie sobie z trudnymi emocjami – Techniki zarządzania własnymi i cudzymi emocjami w sytuacjach stresujących. Wprowadzenie do Pozytywnej Dyscypliny.

1. Adler R. B., Rosenfeld L. B., Proctor II R. F. (2018). Relacje interpersonalne. Proces porozumiewania się, Poznań: REBIS.

2. Cyklaff-Gorczyca M. (2023). Komunikacja interpersonalna i psychologiczne aspekty pracy z ludźmi, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe i Edukacyjnr SBP.

3. Kordziński, J. (2016). Szkoła dialogu, czyli o narzędziach w pracy nauczyciela opartych na aktywnej komunikacji z uczniem, Warszawa: Wolters Kluwer.

4. Leu L. (2020). Porozumienie bez przemocy: ćwiczenia: materiały do pracy indywidualnej i grupowej, Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.

5. Lorenc V., Berendt, J. (2024). Alfabet empatii: żyj w zgodzie ze sobą i innymi: porozumienie bez przemocy w praktyce, Gliwice: Sensus Copywright.

6. Moreale S. P., Spitzberg B. H., Barge J. K. (2021). Komunikacja między ludźmi: motywacja, wiedza, umiejętności, Warszawa: PWN.

7. Petrie, P. (2013). Komunikacja w pracy z dziećmi i młodzieżą: wprowadzenie do pedagogiki sołecznej, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo

8. Retter, H. (2005). Komunikacja codzienna w pedagogice, Gdańsk: Gdańskie Wydaw. Psychologiczne.

9. Rosenberg, M. B. (2020). Porozumienie bez przemocy: o języku życia, Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.

10. Wileczek, A. (2020). Język i komunikacja: wprowadzenie dla pedagogów, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Literatura dodatkowa:

1. Faber, A., Mazlish E. (1993). Jak mówic, żeby dzieci nas słuchały – jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły, Poznań: Media Rodzina”.

2. Faber, A., King, J. (2022). Jak mówić, gdy dzieci nie słuchają: marudzenie, kłótnie, histeria, bunt i inne wyzwania dzieciństwa, Poznań: „Media Rodzina”.

3. Kazek, B., Wojciechowska, J. (red.) (2016). Zmysły w komunikacji: wszystkie zmysły prowadzą do mózgu, Gdańsk: Harmonia Universalis.

4. Kwiatkowski, S. T., Walczak, D. (red.) (2017). Kompetencje interpersonalne w pracy współczesnego nauczyciela, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.

5. Lasota, A. (2010). Świat gestów i symboli w komunikacji dziecięcej, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

6. Mannix, K. (2023). Słucham cię: jak rozmawiać na trudne tematy, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

7. Sikorski, W. (2011). Niewerbalna komunikacja interpersonalna: doskonalenie przez trening, Warszawa: „Difin”.

8. Turgeon, H., Wright, J. (2019). Przestań mowić, zacznij rozmawiać: trzy kroki skutecznej komunikacji z dzieckiem, Warszawa: Laurum – MT Biznes.

W zakresie wiedzy – absolwent zna i rozumie:

• podstawowe elementy procesu komunikacji i ich znaczenie w interakcjach z dziećmi,

• znaczenie komunikacji niewerbalnej oraz jej wpływ na odbiór przekazu,

• rolę języka w kształtowaniu postaw i zachowań dzieci,

• podstawy Porozumienia bez Przemocy (NVC) i jego zastosowanie w komunikacji,

• model FUKO i jego wykorzystanie do udzielania efektywnej informacji zwrotnej.

W zakresie umiejętności – absolwent potrafi:

• analizować i świadomie wykorzystywać elementy procesu komunikacji,

• dobierać odpowiednie sposoby komunikacji do sytuacji i celów interakcji,

• stawiać granice oraz wyrażać własne potrzeby w sposób asertywny,

W zakresie kompetencji społecznych – absolwent jest gotów do:

• budowania świadomych i empatycznych relacji z dziećmi, opartych na zaufaniu i wzajemnym szacunku,

• odpowiedzialnego kształtowania swojej komunikacji, z uwzględnieniem jej wpływu na rozwój dziecka,

• rozwiązywania konfliktów w sposób konstruktywny i oparty na dialogu.

Metody dydaktyczne: podające (wykład, opowiadane, opis) z wykorzystywaniem narzędzi multimedialnych, problemowe – aktywizujące (metoda przypadków, dyskusja dydaktyczna, warsztatowe).

Bieżąca ocena aktywności, znajomość literatury tematu, wykonywanie ćwiczeń i prac zleconych podczas zajęć (2 ECTS)

Obecność i aktywność na zajęciach – 1 ECTS

Samodzielne studiowanie tematyki zajęć, realizacja zadań zleconych przez prowadzącego, na koniec praca zaliczeniowa (prezentacja/plakat) – 1 ECTS.