Historia Kościoła

obowiązkowe

mieszany: w sali i zdalnie
w sali

Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z pojawieniem się, rozwojem i kształtowaniem struktur administracyjnych kościoła chrześcijańskiego. Omówione zostaną główne wydarzenia historii chrześcijaństwa, jego święci, teologowie, liturgia i podstawy dogmatyki. Analizie poddany zostanie proces podziału chrześcijaństwa i przemiany w stosunkach państwo – kościół - społeczeństwo.

Cele poznawcze – zapoznanie studentów z dziejami szeroko pojętego chrześcijaństwa I tysiąclecia. Dostarczenie i usystematyzowanie informacji, w jakich okolicznościach narodziło się chrześcijaństwo i jak się rozwijało, jakie trudności musiało pokonać, a co sprzyjało jego ekspansji. Przedstawienie warunków, które spowodowały jego konfesyjną różnorodność i wzajemne relacje pomiędzy poszczególnymi Kościołami lokalnymi w pierwszych wiekach. Ukazanie konfliktów i współpracy pomiędzy nimi, ze szczególnym uwzględnieniem epoki soborów powszechnych i wypraw krzyżowych. Schizmy starożytnego chrześcijaństwa. Zapoznanie studentów z obyczajową i dogmatyczną różnorodnością zachodniego chrześcijaństwa do XIII w.

Cele kształcenia – wykształcenie umiejętności całościowego spojrzenia na historię świata, łączenia dziejów politycznych z religijnymi, postrzegania jej jako ciągu przyczynowo skutkowego. Pomoc w rozwinięciu zdolności kojarzenia i łączenia faktów oraz budowaniu scenariuszy ich prawdopodobnych następstw. Przekazanie umiejętności posługiwania się słowem mówionym i środkami dydaktycznymi (np. mapą, prezentacja multimedialna) w celu bardziej przystępnego i obrazowego przekazywania faktów. Nauka i umożliwienie odnajdywania śladów historii w dzisiejszym kształcie kościelnej tradycji i dogmatyki poszczególnych Kościołów. Przygotowanie materiału i przekazanie wiedzy niezbędnej do zgłębiania bardziej szczegółowych dyscyplin (np. teologii dogmatycznej, patrologii, archeologii kościelnej, dialogu ekumenicznego, itp.). Nauka interpretacji tekstów źródłowych.

Literatura podstawowa:

Pismo Święte Nowego Testamentu.

Danielou J., Marrou H.I., Historia Kościoła, Warszawa 1986.

Dąbrowski J., Europa w okresie schizmy i soborów. Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, Kraków 1924 r.

Gaspary W., Historia Kościoła, Warszawa 1979.

Kumor B., Historia Kościoła, t. 1-8, Lublin (różne lata wydania poszczególnych tomów, np. wznowienie z 2002).

Rops D., Kościół pierwszych wieków, Warszawa 1997.

Sawicki D., Historia Kościoła Zachodniego, konspekt-maszynopis.

Umiński J., Historia Kościoła, Opole 1959.

W drodze za Chrystusem. Kościoły chrześcijańskie w Polsce mówią o sobie, pod red. Tranda H. i Patalona M., Kraków 2009.

Wiek V-XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, pod red. Sobańska-Bondaruk M. i Lenard St., Warszawa 1998.

Literatura uzupełniająca:

Aubert R., Historia Kościoła, Warszawa 1985.

Bułhakow S., Prawosławie, Białystok – Warszawa 1992.

Dvornik F., Rozłam między Rzymem a Konstantynopolem w 1054 r. i deklaracja 7.12.1965 r., Warszawa 1966.

Dvornik F., Bizancjum a prymat Rzymu, Warszawa 1985.

Evdokimov P., Prawosławie, Warszawa 1986.

Hryniewicz W., Kościoły siostrzane, Warszawa 1993.

Jurewicz O., Schizma wschodnia, Warszawa 1964.

Katechizm Kościoła Katolickiego, Pallottinum 1994.

Kelly J.N.D., Początki doktryny chrześcijańskiej, Warszawa 1988.

Kłoczowski J., Wspólnoty chrześcijańskie. Grupy życia wspólnego w chrześcijaństwie zachodnim od starożytności do XVI w., Kraków 1964.

Kościół Prawosławny w dziejach Rzeczypospolitej – zbiór referatów – red. Piotr Chomik, Białystok 2000.

Mercier J., Dwadzieścia wieków historii Watykanu, Warszawa 1986.

Пантелеймон архим., Руководство к изяснительному изучению Православия, Католичества и Протестантства, Св. Троицкий Монастыр 1960.

Porównanie wyznań rzymskokatolickiego, prawosławnego, ewangelicko-augsburskiego, ewangelicko-reformowanego, Warszawa 1988.

Поснов, История Христианской Церквии, Брюссель 1964.

Przekop E., Rzym i Konstantynopol. Na drogach podziału i pojednania, Olsztyn 1987.

Przybył E., Prawosławie, Kraków 2006.

Rahner H., Kościół i państwo we wczesnym chrześcijaństwie, Warszawa 1986.

Rops D., Kościół pierwszych wieków, Warszawa 1997.

Rops D., Kościół wczesnego średniowiecza, Warszawa 1969.

Rops D., Życie codzienne w Palestynie e czasach Chrystusa Pana, Poznań 1965.

Runciman S., Dzieje wypraw krzyżowych, Warszawa 1997.

Runciman S., Schizma wschodnia, Warszawa 1963.

Runciman S., Wielki Kościół w niewoli. Studium historyczne patriarchatu konstantynopolitańskiego od czasów bezpośrednio poprzedzających jego podbój przez Turków aż do wybuchu greckiej wojny o niepodległość, Warszawa 1973.

Sawicki J., Historia stosunków Kościoła do państwa, Warszawa 1947.

Simon M., Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa, Warszawa 1992.

Skowronek J., Historia Słowian południowych i zachodnich, Warszawa 1977.

Tazbir J., Atlas historyczny. Od starożytności do współczesności, Warszawa 2003.

Wipszycka E., Kościół w świecie późnego antyku, Warszawa 1994.

Włodarski Sz., Historia papiestwa, Warszawa 1964.

Włodarski Sz., Siedem soborów ekumenicznych, Warszawa 1969.

Włodarski Sz., Prymat w Kościele, ChAT, Warszawa 1971.

Włodarski Sz., Tarowski W, Kościoły chrześcijańskie, Warszawa 1968.

Wspólnoty kościelne, niezależne grupy religijne, sekty, pod red. Santagada O., Warszawa 1994.

Zarys dziejów religii, pod red. Keller J., Kotański W., Warszawa 1976.

Żywczyński M., Papiestwo i papieże średniowiecza”, Lwów 1938.

K1_W02 zna i rozumie w stopniu podstawowym obecny stan badań nad klasycznymi przekazami źródłowymi i współczesnymi dokumentami;

zna i rozumie w stopniu podstawowym współczesne sposoby reflektowania teologii historycznej;

zna w stopniu zaawansowanym obecny stan badań wybranej problematyki z zakresu teologii historycznej;

K1_W03 zna terminologię z zakresu badań nad historią Kościoła na poziomie zaawansowanym;

zna podstawową terminologię badań historycznych, literackich, historii sztuki, archeologii i religioznawczych;

K1_W05 zna w stopniu zaawansowanym metody interpretacji tekstów źródłowych z zakresu historii Kościoła;

K1_W07 zna i rozumie w stopniu podstawowym wpływ głównych kierunków i szkół w teologii historycznej na współczesną refleksję historyczno-teologiczną;

zna i rozumie w stopniu podstawowym znaczenie interpretacji źródeł historycznych na kształtowanie się głównych kierunków w myśleniu teologicznym;

ma usystematyzowaną wiedza na temat historycznych uwarunkowań oglądu dziejów Kościoła;

zna i rozumie w stopniu podstawowym nurty w teologii historycznej

ma podstawową znajomość metod badawczych i narracji historycznej historyków Kościoła;

K1_W10 umie posługiwać się w zakresie podstawowym dokumentami i literaturą przedmiotu, także ze źródeł elektronicznych, z zachowaniem praw własności intelektualnej;

K1_W11 zna i rozumie w stopniu podstawowym historyczne uwarunkowania relacji pomiędzy Kościołami i Państwem oraz wymiarem religijnym i świeckim instytucji życia społecznego.

K1_U02 wykorzystuje wiedzę z zakresu historii Kościoła powszechnego do interpretacji na poziomie podstawowym tekstów źródłowych oraz krytycznie konfrontuje przekazy źródłowe;

K1_U05 potrafi formułować w mowie i piśmie podstawowe interpretacje tekstów źródłowych oraz stawiać podstawowe tezy z zakresu teologii historycznej;

umie dostrzec podstawowe powiązania źródeł i produkujących je instytucji

stosuje adekwatną terminologię specjalistyczną;

K1_K01 krytycznie ocenia zakres posiadanej wiedzy i umiejętności i rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego.

K1_K05 umie zdefiniować konsekwencje ocen wydarzeń historycznych w perspektywie konfesyjnej i ekumenicznej potrafi argumentować na rzecz ocen historii i dyskutować o nich w przestrzeni publicznej;

K1_K06 ma świadomość znaczenia polskiego i światowego dziedzictwa teologicznego, zarówno w aspekcie teoretycznym, jak i praktycznym, dla rozwoju kulturowego i społecznego oraz dba o to dziedzictwo.

Zajęcia prowadzone w sali.

Obecność (dopuszczalne dwie nieobecności) i aktywność na zajęciach - 30%;

Praca zaliczeniowa - 70%;

Prowadzący zapewnia informację zwrotną co do jakości i oceny przekazanych prac oraz spotkania konsultacyjne (stacjonarnie w pokoju profesorskim Sekcji Teologii Prawosławnej w środy 11,30 - 12,20 lub na platforma Teams w środy w godz. 13,00-14,00).

Prowadzący może ustalić w okresie obowiązywania szczególnych zasad postępowania w okresie pandemii COVID-19 zmianę dotychczasowych zasad oceniania cząstkowego i końcowego przy zapewnieniu jawności reguł postępowania i poinformowaniu studentów o tejże zmianie. Zmiana może dotyczyć wyłącznie formy zaliczenia lub egzaminu końcowego (przy zachowaniu zasad bezpieczeństwa higienicznego i sanitarnego).