Pedagogika resocjalizacyjna w teorii i praktyce

obowiązkowe

Program modułu: Pedagogika resocjalizacyjna w teorii i praktyce zapoznaje studentów z wiedzą dotyczącą etiologii zaburzeń zachowania dzieci i młodzieży zagrożonej niedostosowaniem społecznym i niedostosowanej społecznie oraz osób wykolejonych przestępczo, jak również podejmowanych wobec nich oddziaływań resocjalizacyjnych i readaptacyjnych prowadzonych w środowisku izolacyjnym oraz w środowisku otwartym.

w sali

Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z aktualnym stanem wiedzy (bądź też uporządkowanie z reguły fragmentarycznych wiadomości już posiadanych) na temat dynamiki procesów leżących u podłoża różnych postaci zburzeń zachowania dzieci i młodzieży zagrożonej niedostosowaniem społecznym i niedostosowanej społecznie oraz ukazanie głównych nurtów współczesnej resocjalizacji i sposobów dostosowywania oddziaływań do poszczególnych postaci zaburzeń w zachowaniu się. Zapoznanie studentów z etiologią przestępczości oraz modelem wspomagania resocjalizacyjno - readaptacyjnego osób skazanych.

1. Omówienie tematyki zajęć, podanie literatury oraz przedstawienie wymagań. Wprowadzenie: podstawowa terminologia pedagogiki resocjalizacyjnej. Patologia a dewiacja. Pojęcie normy i jej znaczenie w procesie resocjalizacji.

2. Źródła norm i zasad społecznych. Teorie wyjaśniające zachowania dewiacyjne człowieka.

3. Niedostosowanie społeczne i jego specyfika (definiowanie, etiologia, koncepcje, typologie).

4. Środowiskowe uwarunkowania niedostosowania społecznego dzieci i młodzieży [czynniki rodzinne; czynniki tkwiące w systemie szkolnym, w nauczycielu, w uczniu; szkolne uwarunkowania nieprzystosowania społecznego; czynniki biologiczne]

5. Diagnoza dziecka niedostosowanego społecznie. Charakterystyka wybranych przejawów niedostosowania społecznego dzieci i młodzieży.

6. Resocjalizacja nieletnich. Prawny wymiar oddziaływań resocjalizacyjnych. Systemy wychowania resocjalizującego. Instytucjonalne i pozainstytucjonalne formy oddziaływań resocjalizacyjnych.

7. Oddziaływania resocjalizacyjne podejmowane wobec osób niedostosowanych społecznie oraz osób skazanych, oparte na modelu :

- behawioralnym (trening umiejętności konstruktywnego zachowania się, wyrównanie braków w zachowaniu, eliminowanie negatywnych cech zachowania, wzmocnienie kontroli własnego zachowania);

- psychodynamicznym (psychoterapia indywidualna, psychoterapia grupowa, psychodrama, socjodrama, społeczność terapeutyczna, terapia otoczeniem);

- psychologii kognitywnej i kognitywno - behawioralnej [oddziaływania w kierunku zwiększania poczucia wartości własnej, spostrzegania przyczyn własnych zachowań, sukcesów i porażek oraz wyboru mechanizmów obronnych i regulowania zachowań; trening kontroli złości na podstawie programu ART; terapia kognitywno – behawioralna (CBT), model terapii TBS];

- skoncentrowane na potencjałach jednostki (koncepcja twórczej resocjalizacji; koncepcja GLM, model R-N-R).

8. Zachowania przestępcze. Resocjalizacja penitencjarna i jej specyfika.

9. Probacja i jej znaczenie w procesie resocjalizacji. Wybrane problemy reintegracji społecznej osób skazanych.

10. Integralny model wspomagania resocjalizacyjno-readaptacyjnego.

11. Powtórzenie i podsumowanie materiału.

Literatura podstawowa:

Nowak B.M., (Nie)skazani na wykluczenie. Od patologii do normy społecznej. Wyd. DiG, Warszawa, 2020.

Skowroński B., Typologia wadliwej integracji postaw w świetle teorii wykolejenia społecznego Czesława Czapówa. Studium teoretyczno-empiryczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2019.

Pytka L., Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne, diagnostyczne i metodyczne, Warszawa 2005 - 2016.

Urban B., Stanik M. (red.), Resocjalizacja: teoria i praktyka pedagogiczna, Warszawa 2007, t.1-2.

Nowak B.M., Grzesiak S. (red.), Strategia reintegracji społecznej osób skazanych. Integralny model wspomagania resocjalizacyjno-readaptacyjnego, Wyd. SWWS, Warszawa, 2022.

Pospiszyl K., Resocjalizacja. Teoretyczne podstawy oraz przykłady programów oddziaływań, Warszawa, 2012.

Urban B., Dewiacje wśród młodzieży : uwarunkowania i profilaktyka, Kraków 2001.

Konopczyński M., Metody twórczej resocjalizacji, Warszawa 2007.

Literatura uzupełniająca:

Grzesiak S. (red.), Psychopedagogiczne aspekty wykonywania kary pozbawienia wolności, Wyd. WSKiP, Warszawa 2020.

Pol J.D. (red.), Interdyscyplinarnie o człowieku w więzieniu, Wyd. SWWS, Warszawa, 2022.

Bartkowicz Z., Węgliński A., „Skuteczna resocjalizacja. Doświadczenia i propozycje”, UMCS, 2009.

Palak Z., Bartkowicz Z., (red.), „Wsparcie społeczne w rehabilitacji i resocjalizacji”, Warszawa 2007.

Deptuła M. (red.), „Diagnostyka pedagogiczna i profilaktyczna w szkole i w środowisku lokalnym”, Bydgoszcz 2004.

Pospiszyl K., Psychopatia, Warszawa 2000.

Węgliński A., Mikrosystemy wychowawcze w resocjalizacji nieletnich: analiza pedagogiczna. Lublin 2000.

Marczak M.(red.), Resocjalizacyjne programy penitencjarne realizowane przez służbę więzienną w Polsce, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2009

w zakresie WIEDZY absolwent zna i rozumie:

NAU1AR_W01: w sposób zaawansowany, podstawy pedagogiki resocjalizacyjnej: definicje, pojęcia, zakresy, rys historyczny, polskie szkoły pedagogiki resocjalizacyjnej – twórców i ich dzieła, współczesne koncepcje i teorie resocjalizacyjne, proces resocjalizacji w teorii i praktyce, dylematy resocjalizacyjne, nieprzystosowanie społeczne; resocjalizację-readaptację-reintegrację, działania od izolacji do środowiska otwartego, koncepcje twórczej resocjalizacji jako przykłady odziaływań destygmatyzujących i podstawy teoretyczne metodyki pracy resocjalizacyjnej;

NAU1AR_W02: diagnozę psychopedagogiczną w resocjalizacji, diagnozę deficytów, diagnozę potencjałów, modele diagnostyczne, diagnozę źródeł nieprzystosowania społecznego, diagnozę osób zagrożonych i nieprzystosowanych społecznie; diagnozę kryminologiczną.

w zakresie UMIEJĘTNOŚCI absolwent potrafi:

NAU1 AR_U01: określać dylematy socjalizacyjne oraz nieprzystosowanie społeczne; analizować koncepcje, teorie, definicje; wykorzystywać współczesne koncepcje i teorie profilaktyczne i resocjalizacyjne; projektować działania od izolacji do środowiska otwartego; prezentować koncepcję twórczej resocjalizacji jako przykładu odziaływań destygmatyzujących; stosować podstawy teoretyczne metodyki pracy resocjalizacyjnej;

NAU1 AR_U02: diagnozować osoby zagrożone i nieprzystosowane społecznie; analizować i stosować diagnozę psychopedagogiczną w resocjalizacji; diagnozę deficytów i potencjałów; prezentować i analizować modele diagnostyczne; stosować diagnozę źródeł nieprzystosowania społecznego;

w zakresie KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH absolwent jest gotów do:

NAU1AR_K02: komunikowania się i współpracy z otoczeniem oraz aktywnego uczestnictwa w grupach i organizacjach realizujących działania edukacyjne, profilaktyczne i resocjalizacyjne;

NAU1AR_K03: okazywania empatii uczniom lub wychowankom potrzebującym wsparcia i pomocy, porozumiewania się z osobami pochodzącymi z różnych środowisk i o różnej kondycji emocjonalnej

Sposoby weryfikacji efektów uczenia się:

1) bieżąca ocena pracy studenta w trakcie trwania zajęć,

2) aktywność na zajęciach,

3) opracowanie pisemne i/lub prezentacja,

4) egzamin.

Nakłady pracy studenta związane z zajęciami:

- wymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela liczba godzin: 30; punkty ECTS: 1,2. - niewymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela liczba godzin: 70; punkty ECTS: 2,8 Praca własna studenta (70 h):

- przygotowanie się do ćwiczeń

- przygotowanie pracy zaliczeniowej

- studiowanie literatury

Ćwiczenia prowadzone są stacjonarnie w siedzibie uczelni.

Na ocenę końcową składa się:

- aktywność studencka podczas zajęć,

- opracowanie pisemne i prezentacja multimedialna na zadany temat;

- obecność na zajęciach (dopuszczalne są 2 nieobecności nieusprawiedliwione).