Wstęp do Starego Testamentu

obowiązkowe

mieszany: w sali i zdalnie
w sali
zdalnie

Zajęcia dostarczają podstawowej wiedzy o Starym Testamencie, o jego treści, historii powstania i przesłaniu teologicznym. Studenci zapoznają się z treścią, budową literacką, problematyką historyczną (datowanie, autorstwo, zazębianie się z wydarzeniami historycznymi) ksiąg Starego Testamentu. Zajęcia pozwalają nabyć umiejętność prezentowania interpretacji różnych tekstów ST rozumiejąc uwarunkowanie historyczne ksiąg ST. Studenci potrafią wykazać wpływ Biblii i jej interpretacji na kształtowanie się teologii chrześcijańskiej.

Zajęcia dostarczają podstawowej wiedzy o Starym Testamencie, o jego treści, historii powstania i przesłaniu teologicznym. Studenci zapoznają się z treścią, budową literacką, problematyką historyczną (datowanie, autorstwo, zazębianie się z wydarzeniami historycznymi) ksiąg Starego Testamentu oraz wybranych ksiąg deuterokanonicznych i przykładowych pozycji z literatury międzytestamentowej oraz późniejszej literatury judaizmu. Studenci zostają wprowadzeni w krytyczną lekturę dostępnej literatury przedmiotu. Nabywają oni umiejętność prezentowania interpretacji różnych tekstów ST posługując się literaturą teologiczną, rozumiejąc uwarunkowanie historyczne ksiąg ST. Studenci potrafią wykazać wpływ Biblii i jej interpretacji na kształtowanie się teologii chrześcijańskiej.

W semestrze zimowym poruszane będą następujące zagadnienia:

1. Podstawowe informacje o dyscyplinie i jej historii. Nazwa Starego Testamentu.

2. Krótka historia interpretacji Starego Testamentu od starożytności po czasy nowoczesne, w tym próba wskazania na źródła głównych kierunków wciąż obecnych w interpretacji Starego Testamentu.

3. Historia kanonu Starego Testamentu i jego znaczenie dla interpretacji tekstów biblijnych i teologii Starego Testamentu. Podział ksiąg Starego Testamentu w Biblii hebrajskiej i Septuagincie (i Bibliach chrześcijańskich) oraz jego znaczenie hermeneutyczne.

4. Historia tekstu Starego Testamentu: różnorodność świadectw tekstowych i modele wyjaśniające ich powstanie. Wprowadzenie do Biblia Hebraica Stuttgartensia, krytycznego wydania tekstu Starego Testamentu.

5. Historia badań nad Pięcioksięgiem. Teoria czterech źródeł. Nowsze hipotezy dotyczące powstania Pięcioksięgu. Wprowadzenie do poszczególnych ksiąg Pięcioksięgu.

Literatura podstawowa:

Schmidt W.H., Wprowadzenie do Starego Testamentu, Bielsko-Biała 1997; Schmoldt, H., Wprowadzenie do Starego Testamentu, Warszawa 2005; Rad G. von, Teologia Starego Testamentu, Warszawa 1986; Stachowiak L. (red.), Wstęp do Starego Testamentu, Wstęp do Pisma Świętego 2, Poznań 1990; Brzegowy T., Najnowsze teorie na temat powstania Pięcioksięgu - próba oceny, Collectanea Theologica 72, 2002/1, s.11-44; Maier J., Między Starym a Nowym Testamentem, Kraków 2002, s.138-142. 160-195; Rubinkiewicz R., Wprowadzenie do Apokryfów Starego Testamentu, Lublin 1987, s.11-18.53-56.99-102.

Literatura uzupełniająca:

Brzegowy T., Księgi historyczne Starego Testamentu, Tarnów 32002; Brzegowy T., Frankowski J., Gołębiewski M., Wielki świat starotestamentowych proroków I, Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych 4, Warszawa 2001; Brzegowy T., Gołębiewski M., Strus A., Wielki świat starotestamentowych proroków II, Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych 5, Warszawa 2001; Dillard R. B., Longman T., An Introduction to the Old Testament, Grand Rapids 1995; Dohmen Ch., Stemberger G., Hermeneutyka Biblii Żydowskiej i Starego Testamentu, Kraków 2008; Encyklopedia Biblijna, red. P.J. Achtemeier, Warszawa 1999 (wybrane hasła); Gądecki S., Wstęp do ksiąg prorockich Starego Testamentu, Gniezno 1993, s.15-52; Jeanrond W.G., Hermeneutyka teologiczna, Myśl Teologiczna 23, Kraków 1999; Kaiser O., Einleitung in das Alte Testament, Gütersloh 1969; Lemański J., Pięcioksiąg dzisiaj, Kielce 2002; Niemczyk J. B., Kompendium wstępu do Starego Testamentu, Warszawa 1973; Porter J.R., Zaginiona Biblia, Warszawa 2003, s.40-41; Potocki S., Warzecha J., Brzegowy T., Poniży B., Mądrość starotestamentowego Izraela. Przysłowia, Hiob, Kohelet, Syrach, Księga Mądrości, Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych 6, Warszawa 1999; Romaniuk K., Wprowadzenie do krytyki tekstu Starego i Nowego Testamentu, Poznań 1975; Rubinkiewicz R. (red.), Apokryfy Starego Testamentu, Warszawa 22000; Slawik J., Egzegeza Starego Testamentu. Wprowadzenie do metod egzegetycznych, Warszawa 2004; Słownik wiedzy biblijnej, red. B.M. Metzger, M.D. Coogan, Warszawa 1996 (wybrane hasła); Smend R., Die Entstehung des Alten Testaments, Stuttgart, Berlin, Köln 1989; Soggin J. A., Introduction to the Old Testament, London 1980; Strus A., Warzecha J., Frankowski J., Pieśni Izraela. Pieśń nad Pieśniami, Psalmy, Lamentacje, Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych 7, Warszawa 1988; Synowiec J. St., Pięcioksiąg. Wprowadzenie do Ksiąg: Rodzaju, Wyjścia, Kapłańskiej, Liczb i Powtórzonego Prawa, Kraków 1997; Tegoż, Izrael opowiada swoje dzieje. Wprowadzenie do Ksiąg: Powtórzonego Prawa, Jozuego, Sędziów, Samuela i Królewskich, Kraków 1998; Świderkówna A., Rozmów o Biblii ciąg dalszy, Warszawa 2002; Szlaga J. (red.), Wstęp ogólny do Pisma Świętego, Wstęp do Pisma Świętego 1, Poznań-Warszawa 1996; Tyloch W., Dzieje Ksiąg Starego Testamentu, Warszawa 1994; VanderKam J.C., Manuskrypty znad Morza Martwego, Warszawa 1996, s.140-165; Waiser A., Einleitung in das Alte Testament, Berlin 1963; Witaszek G., Moc słowa prorockiego, Jak rozumieć Pismo święte 7, Lublin 1996; Wypych S., Pięcioksiąg. Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych I, Warszawa 1987; (zwł. s.13-68.145-176); Tyloch W., Judaizm, Religie świata, Warszawa 1987, s.148-177; Mello A., Judaizm, Kraków 2002; Cohen A., Talmud, Warszawa 1995, s.8-29; Zenger E. (red.), Einleitung in das Alte Testament, Stuttgart 2012.

Wiedza:

K1_W02 zna aktualny stan badań nad głównymi przekazami starotestamentowymi

K1_W03 zna terminologię z zakresu badań nad ST na poziomie zaawansowanym

K1_W07 ma uporządkowaną wiedzę o historycznym rozwoju egzegezy biblijnej i teologii ST oraz rozumie ich argumentację teologiczną

ma wiedzę o wpływie głównych kierunków myślenia teologicznego na egzegezę i teologię ST

rozumie znaczenie wpływu interpretacji biblijnej na kształtowanie się głównych kierunków w myśleniu teologicznym

Umiejętności:

K1_U01 potrafi wyszukać i dobierać informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych do krytycznego wykorzystania w analizie tekstów ST i koncepcji z zakresu teologii ST

K1_U03 wykorzystuje wiedzę teologiczną i metodologiczną w krytycznej analizie i syntezie na podstawie źródeł, poglądów innych autorów

K1_U06 potrafi prezentować różne interpretacje tekstów ST, argumentując prawidłowo metodologicznie i posługując się literaturą przedmiotu, oraz przedstawiać własne interpretacje

Kompetencje:

K1_K01 krytycznie ocenia zakres posiadanej wiedzy i umiejętności i rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego

K1_K06 ma świadomość znaczenia i wpływu dziedzictwa polskiego i światowego teologicznego na interpretację ksiąg ST

potrafi wykazać wpływ Biblii i jej interpretacji na procesy historyczno-społeczne

interesuje się nowatorskimi koncepcjami egzegetycznymi i teologicznymi

Metody weryfikacji uczenia się:

ćwiczenia i przygotowanie się do ćwiczeń: wszystkie wspomniane wyżej efekty uczenia się

kolokwium zaliczeniowe - K1_W01 K1_W03 K1_W07 K1_U03 K1_U06 K1_U01

Zaliczenie ćwiczeń na podstawie obecności (dopuszczalne dwie nieusprawiedliwione nieobecności), przygotowania i aktywności na ćwiczeniach. Zaliczenie wykładu na podstawie obecności (dopuszczalne dwie nieusprawiedliwione nieobecności) i uzyskania ponad 50% z pisemnego kolokwium.

Zasady oceniania kolokwium pisemnego:

1-59% - ocena 2

60-79% - ocena 3

80-89 % - ocena 4

90-100% ocena 5

w sali