Teologia Starego Testamentu

obowiązkowe

mieszany: w sali i zdalnie
w sali
zdalnie

Teologia Starego Testamentu jest dyscypliną wieńczącą dokonania pozostałych dyscyplin starotestamentowych: introdukcji, dziejów Izraela oraz egzegezy ST. Na zajęciach przedstawiona będzie w sposób systematyczny religia Izraela w jego historii, znajdująca wyraz w Starym Testamencie, główne koncepcje teologiczne i struktury myślowe Starego Testamentu wraz z ich krytyczną, teologiczną analizą. Dokonana zostanie także „aktualizacja” starotestamentowych idei we współczesnym kontekście oraz przedstawiony ich wpływ na pozostałe dyscypliny teologiczne.

Teologia Starego Testamentu jest dyscypliną wieńczącą dokonania pozostałych dyscyplin starotestamentowych: introdukcji, dziejów Izraela oraz egzegezy ST. Jej zadaniem jest przedstawienie w sposób systematyczny wiary Izraela w jego historii. Teologia ST nie posiada tylko i wyłącznie charakteru deskryptywnego, ale zawiera się w niej istotny element hermeneutyczny, a mianowicie odczytania starotestamentowego posłannictwa we współczesnym świecie. Systematyczne wyłożenie idei ksiąg Starego Testamentu wnosi nowe impulsy zarówno do pozostałych dziedzin teologicznych - np. do teologii systematycznej czy praktycznej, jak i odnosi się do różnorodnych aspektów życia i współczesnej rzeczywistości.

Do celów kursu należą: zapoznanie studentów z historią dyscypliny, jej problematyką, metodologią; zapoznanie z historią wiary starożytnego Izraela i głównymi jej koncepcjami; nabycie przez studentów umiejętności samodzielnej teologicznej analizy i oceny idei i tradycji ST; nabycie umiejętności „aktualizacji” starotestamentowych idei we współczesnym kontekście; nabycie umiejętności samodzielnej kontynuacji studium przedmiotu.

Podczas kursu poruszane będą następujące zagadnienia:

1. Wprowadzenie w problematykę i historię teologii Starego Testamentu.

2. Stworzenie i prehistoria Gn 1-11,9.

3. Teologia opowiadań o patriarchach w Pięcioksięgu i innych tekstach biblijnych poza Pięcioksięgiem; starotestamentowa teologia obietnicy.

4. Teologia opowiadań o wyjściu z Egiptu. Wyjście jako paradygmat Bożego zbawienia. Pojęcia zbawienia i odkupienia w Starym Testamencie.

5. Objawienie na Synaju. Teofania. Idea przymierza.

6. Starotestamentowe prawo.

7. Znaczenie monarchii w starożytnym Izraelu. Teologia królewska; krytyka monarchii; starotestamentowe zapowiedzi sprawiedliwego władcy; mesjanizm.

8. Profetyzm.

"Proroctwo" poza Izraelem; kategorie proroków; przeciwstawienie prawdziwych i fałszywych proroków; tematy i

metody zwiastowania prorockiego; profetyzm przed- i powygnaniowy.

9. Niewola babilońska w religii Izraela.

10. Teologia mądrościowa.

11. Apokaliptyka.

Historia badań nad literaturą apokaliptyczną. Teologia Księgi Daniela; apokalipsy pozabiblijne; apokaliptyka a Nowy Testament.

12. Stary a Nowy Testament.

Literatura podstawowa:

Rad G. von, Teologia Starego Testamentu, Warszawa 1986.

Schreiner J., Teologia Starego Testamentu, Warszawa 1999.

Uglorz M., Izrael ludem Jahwe. Zarys starotestamentowej antropologii teologicznej, Bielsko-Biała 2012.

Uglorz M., Jahwe - Bóg Izraela, Warszawa 2002.

Widła B., Teologia antropologiczna Starego Testamentu, Warszawa 2004.

Literatura uzupełniająca:

Brueggemann W., Theology of the Old Testament. Testimony, Dispute, Advocacy, Minneapolis 1997.

Bright J., The Kingdom of God, Nashville 1952.

Childs B. S., Old Testament Theology in a Canonical Context, London 1985.

Tegoż, Die Theologie der Einen Bibel. Band 1 Grundstrukturen. Band II

Hauptthemen, Freiburg - Basel -Wien 2003.

Dohmen Ch., Stemberger G., Hermeneutyka Biblii Żydowskiej i Starego Testamentu, Kraków 2008.

Gerstenberger E. S., Theologien im Alten Testament. Pluralität und

Synkretismus alttestamentlichen Gottesglauben, Stuttgart 2001.

Gunneweg A. H. J., Biblische Theologie des Alten Testaments. Eine

Religionsgeschichte Israels in biblisch-theologischer Sicht, Stuttgart

1993.

Harrington W., Teologia biblijna, Warszawa 1977.

Hasel G. F., Old Testament Theology: Basic Issues in the Current

Debate, Grand Rapids 1996 (1991).

Hayes J. H., Prussner F., O.T. Theology. Its History and Development,

Atlanta 1985.

Hoffmann H., Das Gesetz in der frühjüdischen Apokalyptik, Göttingen 1999.

Jędrzejewski P., Pecaric S., Czy Torę można czytać po polsku?, Kraków 2011.

Jeremias J., Theologie des Alten Testaments, Göttingen 2015.

Keiser O., Der Gott des Alten Testaments. Theologie des AT 1:

Grundlegung, Göttingen 1993.

Panennberg W., Die Bedeutung des Alten Testaments für den christlichen Glauben, JBTh 12 (1997), s. 181-192.

Preuß H. D., Theologie des Alten Testaments. Band I: JHWHs erwählendes

und verpflichtendes Handeln, Stuttgart 1991, Band II: Israels Weg mit

JHWH, Stuttgart 1992.

Probleme alttestamentlicher Hermeneutik, ed.C. Westermann,

Teologia Starego Testamentu, t. 1-4, ed. M. Rosik, Wrocław 2011.

Theologische Bücherei, München 1960.

Rad G. von, Weisheit in Israel, Gütersloh 1992.

Rendtorff R., Kanon und Theologie. Vorarbeiten zu einer Theologie des

Alten Testaments, Neukirchen-Vluyn 1991.

Tegoż, Theologie des Alten Testaments. Ein kanonischer Entwurf. Band

I: Kanonische Grundlegung, Neukirchen-Vluyn 1999.

Riceur P., Lacoque A., Myśleć biblijnie, Kraków 2003.

Rubinkiewicz R., Apokryfy Starego Testamentu, Warszawa

Sailhamer J.H., Introduction to Old Testament Theology: A Canonical

Approach, Grand Rapids 1995.

Schmidt W. H., Alttestamentlicher Glaube, Neukirchen-Vluyn 1996.

Seitz Chr. R., Word without End: The Old Testament as Abiding

Theological Witness, Grand Rapids 1997.

Snaith N. H., The Distinctive Ideas of the Old Testament, Southampton 1983.

Spieckermann, Die Verbindlichkeit des Alten Testaments. Unzeitgemäße Betrachtungen zu einem ungeliebten Thema, JBTh 12 (1997), s. 25-51.

Synowiec J., Prorocy Izraela, ich pisma i nauka, Kraków 1994.

Teologia Biblijna Starego Testamentu, ed. R. B. Zuck, Warszawa 2003.

Teologia Starego Testamentu, ed. M. Rosik, t.1-4, Wrocław 2011.

Warzecha J., Dawny Izrael. Od Abrahama do Salomona, Warszawa 1995.

Westermann C., Theologie des Alten Testaments in Grundzügen, Göttingen 1985.

Wolff H. W., Anthropologie des Alten Testaments, Gütersloh 1994

Einleitung in das Alte Testament, ed. Zenger E., Stuttgart 2012.

Zimmerli W., Grundriß der alttestamentlichen Theologie, Stuttgart 1989.

Wiedza:

K1_W01 ma podstawową, uporządkowaną wiedzę o historycznym rozwoju teologii starotestamentowej jako dyscypliny naukowej; zna historię interpretacji ST oraz główne nurty teologii ST

K1_W02 zna aktualny stan badań nad głównymi przekazami starotestamentowymi

ma wiedzę o współczesnej problematyce dotyczącej formułowania teologii ST oraz o hermeneutycznej złożoności chrześcijańskiej lektury ST

K1_W04 zna podstawową terminologię egzegetyczną i teologiczną w wybranym języku obcym

K1_W06 zna i rozumie w stopniu zaawansowanym językowy wymiar tekstów ST i dyskursu teologicznego w ramach teologii ST

K1_W07 ma uporządkowaną wiedzę o historycznym rozwoju egzegezy biblijnej i teologii ST oraz rozumie ich argumentację teologiczną

ma wiedzę o wpływie głównych kierunków myślenia teologicznego na egzegezę i teologię ST

rozumie znaczenie wpływu interpretacji biblijnej na kształtowanie się głównych kierunków w myśleniu teologicznym

Umiejętności

K1_U01 potrafi wyszukać i dobierać informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych do krytycznego wykorzystania w analizie tekstów ST i koncepcji z zakresu teologii ST

K1_U03 wykorzystuje wiedzę z zakresu metodologii egzegetycznej i teologii ST w krytycznej analizie wyników badań innych autorów

formułuje uzasadnione metodologicznie interpretacje tekstów ST oraz koncepcje teologiczne oparte na tekstach ST

K1_U5 potrafi w mowie i piśmie artykułować zagadnienia interpretacji tekstów biblijnych oraz formułować podstawowe tezy z zakresu teologii biblijnej

K1_U10 potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i poszerzać umiejętności badawcze w zakresie egzegezy u teologii ST, planuje i realizuje własne uczenie się z wykorzystaniem różnych źródeł, w tym obcojęzycznych, i technologii

K1_K01 krytycznie ocenia zakres posiadanej wiedzy i umiejętności i rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego

K1_K06 ma świadomość znaczenia i wpływu dziedzictwa polskiego i światowego teologicznego na interpretację ksiąg ST

potrafi wykazać wpływ Biblii i jej interpretacji na procesy historyczno-społeczne

interesuje się nowatorskimi koncepcjami egzegetycznymi i teologicznymi

Metody weryfikacji efektów uczenia się:

ćwiczenia - wszystkie z powyższych efektów uczenia się

egzamin - K1_W01 K1_W02 K1_W04 K1_W06 K1_W07 K1_U03 K1_U5 K1_U10

Zaliczenie ćwiczeń na podstawie obecności (dopuszczalne dwie nieusprawiedliwione nieobecności), przygotowania do ćwiczeń i aktywności na zajęciach. Zaliczenie wykładów na podstawie obecności (dopuszczalne dwie nieusprawiedliwione nieobecności) i egzaminu. Ocena końcowa uwzględnia wynik egzaminu (60%), obecności (10%), przygotowania i aktywności na zajęciach (odpowiednio po 15%).

Zasady oceniania egzaminu:

ocena 2: brak podstawowej wiedzy, umiejętności i kompetencji w zakresie wytyczonym przez cele przedmiotu, nieumiejętność prawidłowego przetłumaczenia tekstu biblijnego, niezrozumienie aparatu krytycznego, nieznajomość metod egzegetycznych;

ocena 3: zadawalająca wiedza, umiejętności i kompetencje w zakresie wytyczonym przez cele przedmiotu;

ocena 4 gruntowna wiedza, umiejętności i kompetencje w zakresie wytyczonym przez cele przedmiotu;

ocena 5 pogłębiona i poszerzona w wyniku własnych studiów i poszukiwań wiedza umiejętności i kompetencje w zakresie wytyczonym przez cele przedmiotu.

Student posiadający zgodę na indywidualną organizację studiów (IOS) obowiązkowo na początku semestru zgłasza się do nauczyciela akademickiego w celu ustalenia indywidualnego toku pracy i zasad uzyskania zaliczeń

nie dotyczy

mieszany: w sali i zdalnie
w sali
zdalnie

mieszany: w sali i zdalnie
w sali
zdalnie