Wprowadzenie do psychologii - metody badawcze

obowiązkowe

Zajęcia w semestrze zimowym roku akademickiego 2024/25 prowadzone w systemie mieszanym (15 godzin kontaktowych w siedzibie ChAT/15 godzin w formie zdalnej na platformie Teams).

mieszany: w sali i zdalnie

Celem wykładu jest przybliżenie uczestnikom podstawowej wiedzy w obszarze psychologii ogólnej jako dyscypliny naukowej.

Celem przedmiotu jest dostarczenie uczestnikom kursu podstawowych i jednocześnie niezbędnych im informacji na temat psychologii jako dyscypliny naukowej, a w tym m.in.: jej historii jako nauki, podstawowych koncepcji psychologicznych, najważniejszych procesów takich jak uczenie się, pamięć, spostrzeganie itp. Studenci poznają podstawowe definicje wykorzystywane we współczesnej psychologii oraz rezultaty badań kluczowych z punktu widzenia tematów wykładu.

Tematyka zajęć:

• psychologia jako nauka – czym jest psychologia, różnice między wiedzą potoczną, praktyczną i wiedzą naukową, przedmiot zainteresowań psychologii oraz jej najważniejsze subdyscypliny

• główne koncepcje psychologiczne i ich kluczowi teoretycy – podstawy historii psychologii; podejście biologiczne (badania mózgu), behawioryzm, psychologia postaci (gestalt), psychologia poznawcza, psychoanaliza, psychologia humanistyczna;

• uczenie się – podstawowe definicje i wyznaczniki, warunkowanie klasyczne (m.in. badania Pawłowa) i warunkowanie instrumentalne/sprawcze (klasyczne badania Thorndike’a i Skinnera, sterowanie pozytywne/negatywne) – teoria i praktyczne zastosowanie, poznawcze podejście do uczenia się – wyuczona bezradność, utajone uczenie się, mapy poznawcze, teoria społecznego uczenia się (badania Bandury);

• spostrzeganie – podstawowe definicje, budowa i sposób funkcjonowania narządu wzroku, interpretacja spostrzeganych bodźców, rola procesów uwagi w spostrzeganiu, psychologiczne teorie uwagi, organizacja spostrzegania;

• pamięć – czym jest pamięć, systemy pamięci według Atkinsona i Schiffrina (pamięć sensoryczna, krótkotrwała i długotrwała), badania Sperlinga, tworzenie sensownych jednostek, systemy pamięci długotrwałej w modelu Tulvinga, zapominanie, metody wspierania pamięci;

• myślenie – czym jest myślenie; powstawanie, zastosowanie i typy pojęć; rozwiązywanie problemów – reguły algorytmiczne i reguły heurystyczne; metody badania myślenia; myślenie konkretne i pojęciowe, reproduktywne i produktywne;

• emocje – charakterystyka i klasyfikacja emocji; rola autonomicznego układu nerwowego i hormonów; teorie emocji; emocje w kontaktach społecznych; emocje podstawowe;

• motywacja – czym jest motywacja i co ją wzbudza; typy motywacji motywacja związana z odżywianiem, agresją i nauką;

• stres – podstawowe definicje i charakterystyka stresu; warunki powstawania stresu – stres pracy/zawodowy, stres codzienności itp.; medycyna psychosomatyczna; typ osobowości a podatność na stres; możliwości obrony przed stresem;

• zdolności – pojęcie osobowości i inteligencji; geneza zdolności intelektualnych; pomiar inteligencji – pierwsze skale inteligencji, iloraz inteligencji i sposób jego obliczania; testy do pomiaru inteligencji i ich typy;

Kozielecki, J.: Koncepcje psychologiczne człowieka. Wydawnictwo Akademickie „Żak”. Warszawa 2000.

Matczak, A., Włodarski, Z.: Wprowadzenie do psychologii. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa 1987.

Mietzel, G.: Wprowadzenie do psychologii. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk 2008.

Rathus, S.A.: Psychologia współczesna. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk 2004.

Strelau, J.: Inteligencja człowieka. Wydawnictwo Akademickie „Żak”. Warszawa 1997.

Strelau, J.: Temperament, inteligencja. Tom 4 cyklu „Psychologia ogólna”. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 1992.

Zimbardo, P.G., Johnson, R.L., McCann, V. (2011) – Psychologia. Kluczowe koncepcje. Tom 1 – Podstawy psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Zimbardo, P.G., Johnson, R.L., McCann, V. (2011) – Psychologia. Kluczowe koncepcje. Tom 2 – Motywacja i uczenie się. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Zimbardo, P.: Psychologia i życie. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 1999.

W ZAKRESIE WIEDZY ABSOLWENT ZNA I ROZUMIE:

A.3.W1. podstawowe pojęcia psychologii: procesy poznawcze, spostrzeganie, odbiór i przetwarzanie informacji, mowę i język, myślenie i rozumowanie, uczenie się i pamięć, rolę uwagi, emocje i motywacje w procesach regulacji zachowania, zdolności i uzdolnienia, psychologię różnic indywidualnych – różnice w zakresie inteligencji, osobowości, temperamentu i stylu poznawczego;

A.3.W3. psychologiczne podstawy procesu uczenia się dzieci lub uczniów: modele uczenia się (koncepcje klasyczne, współczesne ujęcia w oparciu o wyniki badań neuropsychologicznych), metody i techniki uczenia się z uwzględnieniem rozwijania metapoznania, trudności w uczeniu się, ich przyczyny i strategie ich przezwyciężania, a także metody i techniki identyfikacji oraz wspomagania rozwoju uzdolnień i zainteresowań;

W ZAKRESIE UMIEJĘTNOŚCI ABSOLWENT POTRAFI:

A.3.U1. obserwować procesy uczenia się dzieci lub uczniów i ich konteksty;

A.3.U3. skutecznie i świadomie komunikować się z użyciem właściwej terminologii;

A.3.U5. rozpoznawać potrzeby psychospołecznego wsparcia dziecka lub ucznia;

W ZAKRESIE KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH ABSOLWENT JEST GOTÓW DO:

A.3.K2. wykorzystania zdobytej wiedzy psychologicznej do analizy zdarzeń pedagogicznych;

A.3.K3. ciągłego doskonalenia swojej wiedzy merytorycznej i umiejętności zawodowych.

SPOSOBY WERYFIKACJI EFEKTÓW UCZENIA SIĘ:

- kolokwium końcowe

- bieżąca ocena zadań wykonywanych w asynchronicznej części zajęć.

Obecność na zajęciach - 1 pkt.; wykonanie zadań zlecanych w ramach zajęć asynchronicznych -1 pkt., kolokwium końcowe – 2 pkt

W przypadku przekroczenia dopuszczalnego limitu dwóch nieobecności na zajęciach synchronicznych (odbywających się w siedzibie ChAT) student zobowiązany jest do napisania dodatkowej pracy pisemnej związanej z tematyką zajęć.