Wprowadzenie do psychologii - metody badawcze

obowiązkowe

Zajęcia w semestrze zimowym roku akademickiego 2024/25 prowadzone w systemie mieszanym (15 godzin kontaktowych w siedzibie ChAT/15 godzin w formie zdalnej na platformie Teams).

mieszany: w sali i zdalnie

Celem wykładu jest przybliżenie uczestnikom podstawowej wiedzy w obszarze psychologii ogólnej jako dyscypliny naukowej.

Celem przedmiotu jest dostarczenie uczestnikom kursu podstawowych i jednocześnie niezbędnych im informacji na temat psychologii jako dyscypliny naukowej, a w tym m.in.: jej historii jako nauki, podstawowych koncepcji psychologicznych, najważniejszych procesów takich jak uczenie się, pamięć, spostrzeganie itp. Studenci poznają podstawowe definicje wykorzystywane we współczesnej psychologii oraz rezultaty badań kluczowych z punktu widzenia tematów wykładu.

Tematyka zajęć:

• psychologia jako nauka – czym jest psychologia, różnice między wiedzą potoczną, praktyczną i wiedzą naukową, przedmiot zainteresowań psychologii oraz jej najważniejsze subdyscypliny

• główne koncepcje psychologiczne i ich kluczowi teoretycy – podstawy historii psychologii; podejście biologiczne (badania mózgu), behawioryzm, psychologia postaci (gestalt), psychologia poznawcza, psychoanaliza, psychologia humanistyczna;

• uczenie się – podstawowe definicje i wyznaczniki, warunkowanie klasyczne (m.in. badania Pawłowa) i warunkowanie instrumentalne/sprawcze (klasyczne badania Thorndike’a i Skinnera, sterowanie pozytywne/negatywne) – teoria i praktyczne zastosowanie, poznawcze podejście do uczenia się – wyuczona bezradność, utajone uczenie się, mapy poznawcze, teoria społecznego uczenia się (badania Bandury);

• spostrzeganie – podstawowe definicje, budowa i sposób funkcjonowania narządu wzroku, interpretacja spostrzeganych bodźców, rola procesów uwagi w spostrzeganiu, psychologiczne teorie uwagi, organizacja spostrzegania;

• pamięć – czym jest pamięć, systemy pamięci według Atkinsona i Schiffrina (pamięć sensoryczna, krótkotrwała i długotrwała), badania Sperlinga, tworzenie sensownych jednostek, systemy pamięci długotrwałej w modelu Tulvinga, zapominanie, metody wspierania pamięci;

• myślenie – czym jest myślenie; powstawanie, zastosowanie i typy pojęć; rozwiązywanie problemów – reguły algorytmiczne i reguły heurystyczne; metody badania myślenia; myślenie konkretne i pojęciowe, reproduktywne i produktywne;

• emocje – charakterystyka i klasyfikacja emocji; rola autonomicznego układu nerwowego i hormonów; teorie emocji; emocje w kontaktach społecznych; emocje podstawowe;

• motywacja – czym jest motywacja i co ją wzbudza; typy motywacji motywacja związana z odżywianiem, agresją i nauką;

• stres – podstawowe definicje i charakterystyka stresu; warunki powstawania stresu – stres pracy/zawodowy, stres codzienności itp.; medycyna psychosomatyczna; typ osobowości a podatność na stres; możliwości obrony przed stresem;

• zdolności – pojęcie osobowości i inteligencji; geneza zdolności intelektualnych; pomiar inteligencji – pierwsze skale inteligencji, iloraz inteligencji i sposób jego obliczania; testy do pomiaru inteligencji i ich typy;

Kozielecki, J.: Koncepcje psychologiczne człowieka. Wydawnictwo Akademickie „Żak”. Warszawa 2000.

Matczak, A., Włodarski, Z.: Wprowadzenie do psychologii. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa 1987.

Mietzel, G.: Wprowadzenie do psychologii. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk 2008.

Rathus, S.A.: Psychologia współczesna. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk 2004.

Strelau, J.: Inteligencja człowieka. Wydawnictwo Akademickie „Żak”. Warszawa 1997.

Strelau, J.: Temperament, inteligencja. Tom 4 cyklu „Psychologia ogólna”. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 1992.

Zimbardo, P.G., Johnson, R.L., McCann, V. (2011) – Psychologia. Kluczowe koncepcje. Tom 1 – Podstawy psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Zimbardo, P.G., Johnson, R.L., McCann, V. (2011) – Psychologia. Kluczowe koncepcje. Tom 2 – Motywacja i uczenie się. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Zimbardo, P.: Psychologia i życie. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 1999.

w zakresie WIEDZY absolwent:

PED 1A_W04 ma uporządkowaną i podbudowaną teoretycznie wiedzę na temat specyfiki przedmiotowej i metodologicznej psychologii (zna główne szkoły, orientacje badawcze, strategie i metody badań stosowanych w naukach społecznych; zna mapę stanowisk i podejść metodologicznych; rozumie postulat wieloparadygmatyczności prowadzenia badań w psychologii).

PED1A_W08 ma podstawową wiedzę o cechach człowieka jako podmiotu konstytuującego różnego rodzaju struktury społeczne i instytucje życia społecznego oraz o zasadach ich funkcjonowania i zachodzących między nimi relacjach.

w zakresie UMIEJĘTNOŚCI absolwent:

PED1A_U02 potrafi wykorzystywać i integrować wiedzę teoretyczną z zakresu psychologii oraz powiązanych z nią dyscyplin w celu analizy złożonych problemów edukacyjnych, opiekuńczo-wychowawczych, kulturalnych, resocjalizacyjnych, pomocowych i terapeutycznych, a także diagnozowania i projektowania działań praktycznych w pracy z wychowankami.

PED1A_U06 posiada rozwinięte umiejętności badawcze: rozróżnia orientacje w metodologii badań psychologicznych, formułuje problemy badawcze i hipotezy związane z prostymi problemami badawczymi, dobiera adekwatne metody, techniki i konstruuje narzędzia badawcze; opracowuje, prezentuje i interpretuje wyniki badań, wyciąga wnioski, wskazuje kierunki dalszych badań, w obrębie wybranej subdyscypliny pedagogiki.

PED1A_U08 potrafi sprawnie posługiwać się wybranymi ujęciami teoretycznymi w celu analizowania podejmowanych działań praktycznych.

w zakresie KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH absolwent:

PED1A_K02 docenia znaczenie wiedzy i nauk psychologicznych dla rozwoju jednostki i prawidłowych więzi w środowiskach społecznych, ma pozytywne nastawienie do nabywania wiedzy z zakresu studiowanej dyscypliny naukowej i budowania warsztatu pracy pedagoga, odnosi zdobytą wiedzę w rozwiązywaniu problemów poznawczych i do projektowania działań zawodowych; zasięga opinii ekspertów w przypadku trudności z samodzielnym rozwiązaniem problemu.

PED1A_K05 jest przekonany o konieczności i doniosłości zachowania się w sposób profesjonalny oraz przestrzegania i rozwijania zasad etyki zawodowej; dostrzega i formułuje problemy moralne i dylematy etyczne związane z własną i cudzą pracą, poszukuje optymalnych rozwiązań i możliwości korygowania nieprawidłowych działań pedagogicznych.

SPOSOBY WERYFIKACJI EFEKTÓW UCZENIA SIĘ:

- bieżąca ocena zadań wykonywanych w asynchronicznej części zajęć

- kolokwium końcowe

Obecność na zajęciach - 1 pkt.; wykonanie zadań zlecanych w ramach zajęć asynchronicznych -1 pkt., kolokwium końcowe – 2 pkt

W przypadku przekroczenia dopuszczalnego limitu dwóch nieobecności na zajęciach synchronicznych (odbywających się w siedzibie ChAT) student zobowiązany jest do napisania dodatkowej pracy pisemnej związanej z tematyką zajęć.