Teologia dogmatyczna

obowiązkowe

Teologia dogmatyczna ma za zadanie:

przekazać nauczanie teologii starokatolickiej, w tym wiedzy o podstawowej

terminologii teologii starokatolickiej, jej zasadach oraz genezie, rozwoju

i znaczeniu;

przekazać wiedzę o starokatolicyzmie, w tym jego genezę, nurty, doktrynę i ustrój, kult i sytuację prawną;

przekazać wiedzę z teologii dogmatycznej, w tym na temat podstawowych pojęć, kierunków i o reprezentantach dogmatyki chrześcijańskiej od czasów

starożytnych aż do współczesności.

w sali

Pojęcie dogmatu. Chrześcijańskie i wyznaniowe pryncypia teologii dogmatycznej. W skład dogmatyki starokatolickiej wchodzą wszystkie istotne dla chrześcijaństwa zagadnienia teologiczne, m. in.: nauka o Bogu Ojcu i stworzeniu, trynitologia (nauka o Trójcy Świętej), chrystologia, soteriologia, eklezjologia, eschatologia, pneumatologia, nauka o sakramentach (sakramentologia), teologia mariologiczna (mariologia). W teologii starokatolickiej – podobnie jak w tradycji prawosławnej – dogmatyka odwołuje się do (bezpośrednio objawionych przez Boga) prawd wiary i moralności, które są wyprowadzane z Pisma Świętego i Tradycji.

Źródła dogmatyki starokatolickiej: Pismo Święte, nauki soborów ekumenicznych, nauki Ojców Kościoła niepodzielonego (Tradycja zgodna z Pismem Świętym); kryterium: wypowiedź św. Wincentego z Lerynu: Quod semper, quod ubique, quod ab omnibus creditum est. Pojęcie i istota dogmatu i dogmatyki. Zarys historii starokatolickiej teologii dogmatycznej.

Źródła poznania Boga. Objawienie. Bóg Ojciec w Starym Testamencie. Bóg Ojciec w Nowym Testamencie. Bóg Ojciec w nauce Ojców Kościoła. Istota Kościoła. Przymioty Boga. Doświadczenie Boga. Bóg filozofii człowieka i religii.

Stworzenie w Starym Testamencie; Stworzenie w Nowym Testamencie. Ojcowie Kościoła. Stworzenie z punktu widzenia chrystologii, pneumatologii i teologii trynitarnej.

Objawienie Trójcy Świętej: formuły trynitarne w Nowym Testamencie. Formowanie się dogmatu trynitarnego: Sobór Nicejski, Sobór Konstantynopolitański I; Credo nicejsko-konstantynopolitańskie (381). Symbol wiary Quicumque (pocz. V w.). Teologia Trójcy Świętej Ojców Kościoła: św. Atanazego, św. Bazylego, Grzegorza z Nazjanzu, Grzegorza z Nyssy oraz św. Jan z Damaszku. Jezus z Nazaretu a Trójca Święta.

Geneza i znaczenie problemu chrystologicznego. Mesjanologia starotestamentalna: Mesjasz królewski, Mesjasz kapłański, Mesjasz prorocki, Mesjasz niebiański. Kształtowanie się Jezusowego pojęcia ,,Mesjasz”. ,,Christos” jako imię własne. Chrystologia biblijna: Chrystologia w Ewangeliach synoptycznych, Chrystologia Pawłowa. Historyczność Jezusa Chrystusa: Narodzenie Jezusa, lata dziecięce, działalność publiczna. Jezus jako pascha: Ostatnia Wieczerza, Wielki Piątek, Zmartwychwstanie Jezusa. Wniebowstąpienie i wywyższenie. Bóstwo Chrystusa – fundament chrześcijaństwa. Formowanie się dogmatu chrystologicznego: judeochrześcijańskie formy refleksji chrystologicznej, poapostolska chrystologia, herezje chrystologiczne (ebonici, pierwsi adopcjanie, doketyzm chrystologiczne spekulacje gnozy, Ariusz), Sobór Nicejski (325), kryzys ariański i Sobór Konstantynopolitański I (381), Szkoła antiocheńska, Sobór Efeski (431), monofizytyzm i Sobór (451).

Geneza soteriologii. Osoba pośrednika: Jezus – Droga do Ojca. Wiara w Jezusa – pośrednika zbawienia. Koncepcje soteriologiczne. Kyrios, Syn Boży, Pośrednik i Mesjasz. Chrystus eucharystyczny, liturgiczny.

Literatura podstawowa:

Bp U. Kury, Kościół starokatolicki. Historia, nauka, dążenia, Warszawa1996.

Ks. Cz. St. Bartnik, Dogmatyka katolicka, Lublin 1999.

G. L. Muller, Podręcznik Teologii Dogmatycznej. Nauka o Jezusie Chrystusie, Kraków 1998.

B. Stubenrauch, PodręcznikTeologii Dogmatycznej. Pneumatologia – Traktat o Duchu Świętym, Kraków 1995.

G. Koch, Podręcznik Teologii Dogmatycznej. Sakramentologia – Zbawienie przez Sakrament, Kraków 1999.

J. Finkenzeller, Podręcznik Teologii Dogmatycznej. Eschatologia, Kraków 2000.

A. Ganoczy, Podręcznik Teologii Dogmatycznej. Nauka o Stworzeniu, Kraków 1999.

W. Łosski, Teologia dogmatyczna, Białystok 2000.

Literatura uzupełniająca:

Pseudo-Dionizy Areopagita, O imionach bożych, Lublin, 1995.

Pseudo-Dionizy Aeropagita, Pisma teologiczne, t. 1 Imiona boskie. Teologia mistyczna.

Św. Ambroży, Wyjaśnienie Symbolu 3,5., tł. L. Gładyszewski, POK 26, 1970.

Augustyn, O Trójcy Świętej, Poznań 1963.

Breviarum fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, oprac. S. Głowa, I. Bieda, Poznań 1998.

Dokumenty Soborów Powszechnych, t. I, oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2002.

J.N.D. Kelly, Początki doktryny chrześcijańskiej, Warszawa 1998.

H. Pietras, Początki teologii Kościoła, Kraków 2000.

Trójca Święta – tajemnica jedności, oprac. M.-A. Vannier, red. Wyd. pol. J. Naumowicz, M. Starowieyski, Warszawa 2000.

H. Hryniewicz, Nadzieja zbawienia dla wszystkich. Od eschatologii lęku do eschatologii nadziei, Warszawa 1989.

Cz. Bartnik, Chrystus – Syn Boga żywego, Lublin 2000.

T. Węcławski, Abba. Wobec Boga Ojca, Kraków 1999.

W. Kasper, Bóg Jezusa Chrystusa, Wrocław 1996.

J. Buxakowski, Stwórca i stworzenie. Teologia prawdy wiary, t. IV. Pelplin 1998.

F. Dziasek, Stwórca natury i Dawca łaski, Poznań 1959.

W. Kasper, Jezus Chrystus, Warszawa 1983.

E. Kopeć, Chrystologia: Jezus Chrystus – historia i tajemnica, Lublin 1982.

F. Dziasek, Jezus Chrystus – Boski Posłaniec: I. Traktat soteriologiczny, Ponań 1963.

F. Dziasek, Jezus Chrystus – Zbawcze Misterium: II. Traktatsoteriologiczny, Poznań 1963.

U. Kury, Grundsatzlich-theologische Erwagungen zur Filioque-Frage, IKZ 58 (1968), s. 81-108.

K. Stalder, Das ,,Filioque“ in den altkatholischen Kirchen, Beiheft zur Okumenischen Rundschau 39 (1981). s.89-99.

W. Wysoczański, Starokatolicka wspólnota kościelna, ,,Posłannictwo“ 1973, nr 1-2.

W. Wysoczański, Polski nurt starokatolicyzmu, Warszawa 1977.

H. Aldenhoven, Eklezjologiczna świadomość Kościołów starokatolickich, Posłannictwo 1985, nr 3-4.

V Conzemius, Katholizizmus ohne Rom. Die altkatholische Kirchengemeinschaft, Zurych 1969.

Z. Glaeser, W jednym Duchu jeden Kościół. Pneumatologiczna eklezjologia Nikosa A. Nissiotisa, Opole 1996.

S. Tabor, Kościół jako Lud Boży w ujęciu Yves M.-J. Congara, Kraków 1999.

F. Courth / P. Neuner, Podręcznik Teologii Dogmatycznej. Mariologia i Eklezjologia, Kraków 1999.

J. Ratzinger, Kościół wspólnoty, Lublin 1993.

L. Boff, Sakramenty Kościoła, Warszawa 1981.

J. Klinger, Geneza sporu o epiklezę. Eschatologiczny i memorialny aspekt eucharystii w kanonie pierwszych wieków, Warszawa 1970.

A. Gerken, Teologia Eucharystii, Warszawa 1977.

M. Uglorz, Świadectwo Lutra o Wieczerzy Pańskiej, ,,Rocznik Teologiczny ChAT” 1986, z. 1.

A. Skowronek, Sakramenty w ogólności: chrzest, bierzmowanie, Włocławek 1995.

A. Santorski, Bierzmowanie – sakrament Ducha Świętego, Warszawa 1992.

W. Hryniewicz, Dramat zbawienia. Medytacje eschatologiczne, Warszawa 1996.

A. Jankowski Eschatologia biblijna Nowego Testamentu, Kraków 1987.

Z. Kijas, Czyściec – czy jest i dla kogo?, Kraków 1999.

L. Kołakowski, Jeśli Boga nie ma..., wyd. 2, Warszawa 1990.

WIEDZA

K1_W01 ma usystematyzowaną wiedzę o głównych subdyscyplinach

teologicznych, w tym o ich historycznym rozwoju i rozumie złożone zależności między nimi; zna i rozumie genezę i historyczny rozwój teologii starokatolickiej zna i rozumie metodologiczne powiązania teologii starokatolickiej z innymi naukami humanistycznymi (filozofia, psychologia, socjologia, nauki historyczne)

K1_W02 zna bieżący stan badań w zakresie głównych subdyscyplin

teologicznych, a w zaawansowanym stopniu wybranej problematyki

teologicznej ma podstawową wiedzą na temat bieżącego stanu badań w teologii starokatolickiej zna i rozumie różne kierunki i towarzyszące

im problemy w rozwoju współczesnej teologii starokatolickiej zna w zaawansowanym stopniu stan badań wybranej problematyki z zakresu teologii

starokatolickiej

K1_W03 zna terminologię teologiczną na poziomie zaawansowanym oraz

podstawową terminologię z zakresu pokrewnych dyscyplin humanistycznych;

na na poziomie zaawansowanym terminologię z zakresu pojęć stosowanych w

dogmatyce starokatolickiej zna terminologię filozoficzną, z zakresu nauk

o religii i psychologii człowieka

KI_W04 zna podstawową terminologię teologiczną w języku obcym zna podstawową terminologię teologiczną i źródłową w językach obcych

K1_W05 zna i rozumie w stopniu zaawansowanym metody interpretacji tekstu teologicznego potrafi dokonywać samodzielnej interpretacji tekstu teologicznego; zna i dogłębnie rozumie metody badawcze i sposoby argumentacji stosowane w teologii starokatolickiej

K1_W07 ma uporządkowaną wiedzę o głównych kierunkach teologicznych,

w aspekcie historycznym oraz rozumie ich argumentację teologiczną

ma uporządkowaną wiedzę o historycznym rozwoju nurtów teologii starokatolickiej; zna i rozumie zależności zachodzące pomiędzy dogmatyka starokatolicką i egzegezą i teologią biblijną

UMIEJĘTNOŚCI

K1_U01 potrafi wyszukać i dobierać informacje ze źródeł pisanych

i elektronicznych oraz krytycznie je oceniać

K1_U02 samodzielnie interpretuje i komentuje tekst teologiczny, dobierając

właściwe metody badawcze samodzielnie interpretuje i komentuje teksty

z zakresu teologii starokatolickiej

K1_U03 wykorzystuje wiedzę teologiczną i metodologiczną w krytycznej

analizie i syntezie na podstawie źródeł i poglądów innych autorów

wykorzystuje wiedzę z zakresu teologii starokatolickiej, w tym fundamentalnej do interpretacji tekstów należących do subdyscyplin teologii

potrafi krytycznie w sposób racjonalny odnieść się do różnych stanowisk

teologicznych

K1_U04 potrafi argumentować i wnioskować, analizując i rozwiązując złożone

zagadnienia teologiczne potrafi w zakresie podstawowym dokonywać

krytyki źródeł i stosowanych w nich technik retorycznych oraz ujawniać powiązania pomiędzy źródłami i celowość takich zabiegów u producentów źródeł

K1_U09 potrafi brać udział w dyskusji teologicznej, krytycznie oceniając

różne stanowiska i prezentując własne pomysły wsparte właściwą

argumentacją

K1_U10 potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i poszerzać umiejętności

badawcze, planuje i realizuje własne uczenie się z wykorzystaniem

różnych źródeł, w tym obcojęzycznych, i technologii

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

K1_K01 krytycznie ocenia zakres posiadanej wiedzy i umiejętności i rozumie

potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego

K1_K02 uznaje znaczenie wiedzy i gotów jest współpracy z ekspertami na potrzeby działań badawczych i realizacji zadań związanych z pracą zawodową

interesuje się współczesnymi koncepcjami, kierunkami i rozwiązaniami z zakresu teologii starokatolickiej oraz ich realnym wpływem na życie społeczno-religijne i kulturalne

K1_K05 identyfikuje problemy etyczne związane z pracą zawodową,

aktywnie współdziała w rozwiązywaniu problemów rozpoznaje i stara się zrozumieć etyczne aspekty życia duchowego w kontekście

multireligijności oraz postępującej laicyzacji i sekularyzacji

K1_K06 ma świadomość znaczenia polskiego i światowego dziedzictwa

teologicznego, zarówno w aspekcie teoretycznym, jak i praktycznym,

dla rozwoju kulturowego i społecznego oraz dba o to dziedzictwo

Zaliczenie na podstawie:

obecności (dopuszczalne dwie nieobecności);

aktywności uczestników zajęć;

przygotowanych referatów.