Liturgika kurs rozszerzony

obowiązkowe

Liturgika służy:

do poznania oraz zrozumienia urzędowych, publicznych aktów kultu religijnego;

do znajomości historycznego rozwoju liturgii,

do znajomości przepisów prawa kanonicznego,

praktycznego realizowania zadań duszpasterstwa i liturgii.

w sali

Liturgika to nauka teologiczna, której przedmiotem są urzędowe, publiczne akty kultu religijnego przepisanego przez Kościół, czyli: Msza święta, sakramenty, sakramentalia, nabożeństwa liturgiczne i paraliturgiczne, procesje, poświęcenia i błogosławieństwa.

Celem liturgiki jest zrozumienie świętych obrzędów – treści modlitw, towarzyszących im gestów, słów i przepisów. Zrozumienie przez studentów (przyszłych kapłanów, a także osoby świeckie) treści obrzędów kościelnych oraz przepisów liturgicznych stojących na straży godności i piękna kultu tak, by nie stały się one jedynie formalistycznym zbiorem czynności wykonywanych przez kapłanów w określonym miejscu. Zajęcia z liturgiki to wielkie wyzwanie przed którym stają dzisiaj ci, którzy liturgią się zajmują i studiują.

Liturgikę należy podzielić na dwie części:

-liturgika ogólna – jej zakres to omówienie wiadomości wstępnych, czyli wyjaśnienie terminu ,,liturgia” i jej definicje, historyczny zarys rozwoju życia liturgicznego, omówienie symboliki – elementów naturalnych w liturgii, paramentów, naczyń i przedmiotów liturgicznych, wyposażenia kościoła oraz podanie treści związanych z rokiem liturgicznym (kościelnym);

-liturgika szczegółowa – w której znajduje się omówienie sakramentów ze szczególnym wyodrębnieniem liturgii Mszy Świętej, sakramentaliów, nabożeństw, procesji, poświęceń, błogosławieństw.

W czasie zajęć z liturgiki omawiane będą następujące zagadnienia:

Wiadomości wstępne: definicja liturgiki, jej podział, przedmiot kultu liturgicznego, cel oraz źródła liturgiki.

Prawodawstwo liturgiczne: historyczny rozwój ksiąg liturgicznych Kościoła Wschodniego i Zachodniego, księgi Kościoła Polskokatolickiego.

Zarys historii liturgii: starożytność chrześcijańska (czasy Jezusa Chrystusa i Apostołów), liturgika II i III w., liturgia rzymska IV – IX w., liturgia X – XIV w., liturgia potrydencka XV – XIX w., Sobór Watykański I, liturgia Kościoła Polskokatolickiego.

Symbolika liturgiczna: znaczenie i funkcje symbolu w liturgii, cechy symbolu liturgicznego oraz postawy liturgiczne.

Gesty liturgiczne: skłony, okadzenia, pocałunki, gesty rąk, gesty oczu, sposób poruszania się, przyklęknięcia.

Elementy naturalne w liturgii: rodzaje światła, ogień i okadzenia, kadzidło, oliwa, sól, popiół, woda, chleb, wino i ich zastosowanie.

Paramenty liturgiczne: szaty liturgiczne – ich historia, kolory, znaczenie, rodzaje i przepisy liturgiczne dotyczące ich używania, okresy roku kościelnego.

Naczynia liturgiczne: kielich, patena kielichowa, puszka, melchizedek i custodia, monstrancja, intinctorium, patena komunijna.

Przedmioty liturgiczne i kościelne: ampułki, tacka do mycia rąk, pulpit mszalny, dzwonki, kadzielnica, łódka, kociołek na wodę święconą, kropidło, kołatki, naczynia na oleje święte, lawetarz, krzyż procesjonalny, umbraculum, baldachim, katafalk, lichtarze.

Bielizna liturgiczna: korporał, puryfikaterz, palka, ręczniczki, bursa wiatykowa, welon na pulpit mszalny, welon naramienny, obrusy ołtarzowe.

Kościół i jego wyposażenie: zakrystia, prezbiterium z ołtarzem, nawy, przedsionek, kościół a kaplica – różni-ce.

Formy słowne w liturgii: litanie, aklamacje, wersety, doksologie.

Sprawowanie sakramentów: liturgia Chrztu Świętego, Bierzmowania, Pokuty, Eucharystii, Małżeństwa, Namaszczenia Chorych, Kapłaństwa.

Liturgia Mszy Świętej.

Nabożeństwa paraliturgiczne: Nieszpory, liturgia Słowa Bożego, nabożeństwa okresowe, nabożeństwa pokutne, nabożeństwa adwentowe, Liturgia Wielkiego Tygodnia.

Poświęcenia i błogosławieństwa: różnice między sakramentami a sakramentaliami, rodzaje poświęceń i błogosławieństw i sposoby ich sprawowania.

Literatura podstawowa:

Rytuał Kościoła Polskokatolickiego - Warszawa 1961

Mszał Kościoła Polskokatolickiego – Warszawa 1963

Liturgia Mszy Świętej – opr. ks. K. Fonfara, Warszawa 1999

Liturgia Chrztu Świętego – opr. ks. T. Wójtowicz, Warszawa 1996

Liturgia Małżeństwa – opr. ks. T. Wójtowicz, Warszawa 1997

Mały katechizm Kościoła Polskokatolickiego – opr. ks. T. Wójtowicz, Warszawa 1984

A. Rinkel - ,,Święta Eucharystia”, Berno 1941 – 1951

Ks. B. Nadolski - ,,Liturgika” t. I – IV, Poznań 1989 – 1992

Studia z dziejów liturgii w Polsce – praca zbiorowa pod red. ks. M. Rechowicza i ks. W. Schenka t. I – VI, Lublin 1973 – 1990

Literatura uzupełniająca:

B. Mokrzycki - ,,Święta liturgia Kościoła”, Warszawa 1986

W. Głowa - ,,Znaki i symbole w liturgii”, Przemyśl 1995

Ks. J. Stefański - ,,Liturgia dla każdego”, Gniezno 1995

Ks. J. Grześkowiak ,,Liturgika dziś”, Katowice 1982

Ks. T. Sinka ,,Zarys liturgiki”, Kraków 1994

R. Guardini ,,O duchu liturgii”, Kraków 1996

WIEDZA

K2 _W01 zna i rozumie w pogłębiony sposób złożone zależności między głównymi subdyscyplinami teologicznymi, także w wymiarze historycznym, zna i rozumie genezę i historyczny rozwój teologii praktycznej jako dyscypliny naukowej i jej związki z innymi subdyscyplinami teologicznymi

K2_W04 zna dogłębnie terminologię teologiczną na poziomie rozszerzonym, w tym w języku obcym, i zna terminologię z zakresu pokrewnych dyscyplin

humanistycznych, zna terminologię z zakresu teologii pastoralnej na poziomie rozszerzonym, w tym w języku obcym, i zna terminologię z zakresu psychologii, pedagogiki i socjologii

K2_W05 dogłębnie zna i rozumie językowy wymiar źródeł i dyskursu

teologicznego oraz ma pogłębioną wiedzę o historycznej zmienności

języka zna i rozumie procesy komunikacji językowej i funkcje języka

K2_W06 ma pogłębioną wiedzę na temat głównych kierunków teologicznych,

dogłębnie rozumie ich założenia historyczne i sposób argumentacji, zna i rozumie wpływ głównych kierunków myślenia teologicznego na rozwój teologii pastoralnej zna i rozumie kontekst oddziaływania duszpasterskiego i znaczenie

zewnętrznych wpływów kulturowych na współczesne koncepcje duszpasterskie

K2_W07 ma rozszerzoną i teoretycznie usystematyzowaną wiedzę o miejscu i

znaczeniu teologii w relacji do innych nauk oraz dogłębnie rozumie specyfikę

przedmiotową i metodologiczną teologii, ma gruntowną znajomość wzajemnych relacji pomiędzy duszpasterstwem, liturgiką a biblistyką, dogmatyką, etyką, zna i rozumie znaczenie egzegezy i teologii ST dla teologii praktycznej

UMIEJĘTNOŚCI

K2_U01 samodzielnie wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i integruje

informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych

K2_U02 samodzielnie interpretuje tekst teologiczny, dobierając właściwe

metody badawcze, komentuje i konfrontuje tezy i założenia pochodzące z różnych tekstów, analizuje złożone argumenty teologiczne i ustala związki logiczne

K2_U05 potrafi rozpoznać potrzeby oraz wybrać i zastosować właściwy sposób

postępowania, posiada umiejętność trafnego dobory środków i metod pracy

w celu efektywnego wykonywania zadań zawodowych posiada zdolność dostrzegania duszpasterskich potrzeb swych rozmówców i adekwatnego reagowania na nie gruntownie zna metody duszpasterskiego oddziaływania w

zależności od napotkanego problemu

K2_U08 potrafi posługiwać się językiem obcym na poziomie B2+ Europejskiego Systemu Opisu kształcenia językowego

K2_U09 potrafi organizować i kierować pracę zespołową zarówno w zakresie analizy tekstów teologicznych, jak i praktycznego wykorzystania swej

wiedzy i umiejętności

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

K2_K01 zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i posiadanych umiejętności,

rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego

K2_K03 wykazuje wrażliwość na problemy i potrzeby społeczne i religijne różnych środowisk oraz jest gotowy do inicjowania i inspirowania działań na

rzecz osób i środowisk wymagających opieki, pomocy i szczególnej troski,

organizując współpracę z otoczeniem oraz wyspecjalizowanymi instytucjami

i organizacjami edukacyjnymi, społecznymi i kościelnymi

K2_K06 aktywnie i odpowiedzialnie współdziała w podtrzymywaniu etosu

zawodowego, dostrzegając i formułując problemy etyczne związane z własną

pracą zawodową, badawczą i publikacyjną oraz przyczyniając się do

ich rozwiązywania

K2_K07 ma świadomość znaczenia polskiego i światowego dziedzictwa teologicznego, zarówno w aspekcie teoretycznym, jak i praktycznym, w życiu religijnym, społecznym i kulturalnym, w tym dla rozwoju społeczeństwa

obywatelskiego, oraz aktywnie uczestniczy w działaniach na rzecz jego

zachowania i rozwoju

Obecność i aktywność na zajęciach – zwłaszcza na ćwiczeniach, zaliczenia obrzędów liturgicznych oraz znajomość form słownych w liturgii stanowią podstawę zaliczenia przedmiotu (dopuszczalne dwie nieobecności)