Kościoły ewangelickie współcześnie

obowiązkowe

Ukończone studia I stopnia z teologii w specjalności teologia ewangelicka: umiejętność samodzielnego tłumaczenia tekstu w biblijnym języku hebrajskim, znajomość metody historyczno-krytycznej i umiejętność jej stosowania, wiedza z zakresu dziejów biblijnego Izraela i wstępu do ST.

w sali

Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z dorobkiem teologicznym współczesnych Kościołów ewangelickich na przykładzie działania zrzeszających je organizacji globalnych (Światowa Federacja Luterańska, Wspólnota Kościołów Reformowanych) i regionalnych (Wspólnota Kościołów Ewangelickich w Europie).

Jednym z najważniejszych forów refleksji teologicznej we współczesnych Kościołach ewangelickich są organizacje o charakterze globalnym i regionalnym. Przedmiot skupi się na prezentacji dwóch istotnych organizacji globalnych: Światowej Federacji Luterańskiej (ŚFL) i Wspólnoty Kościołów Reformowanych (WKR) oraz jednej organizacji regionalnej - Wspólnoty Kościołów Ewangelickich w Europie (WKEE), w oparciu o wybrane wątki przygotowanych w ich ramach refleksji teologicznej.

Zagadnienia zrealizowane w jego ramach obejmą:

1. Prehistorie i powstanie ŚFL oraz analiza jej założeń statutowych.

2. Początki oryginalnej refleksji teologicznej w ramach ŚFL - Zgromadzenie w Minneapolis.

3. Rozwój ekumenicznej i eklezjologicznej świadomości ŚFL pod wpływem zaangażowania ekumenicznego i walki z apartheidem w RPA.

4. Zobowiązanie ekumeniczne ŚFL

5. Wspólna deklaracja w sprawie nauki o usprawiedliwieniu jako kluczowe dokonanie ekumeniczne ŚFL.

6. Refleksja nad rola Kościoła w przestrzeni publicznej.

7. Tematyka ostatnich Zgromadzeń Ogólnych - wyniki z Windheok 2017 oraz przygotowania do Krakowa 2023.

8. Analiza fundamentów teologicznych WKEE.

9. Refleksja WKEE w odniesieniu do Żydów i judaizmu

10. Etyczna refleksja WKEE.

11. Historia powstania WKR oraz analiza jej założeń statutowych.

12. Współczesne wyznania tradycji reformowanej - Belhar i Akra.

13. Udział WKR w ruchu ekumenicznym - przystąpienie do Wspólnej Deklaracji w sprawie nauki o usprawiedliwieniu.

LITERATURA PODSTAWOWA

1. Teksty źródłowe:

Akt przystąpienia Światowej Wspólnoty Kościołów Reformowanych do „Wspólnej deklaracji w sprawie nauki o usprawiedliwieniu” (2017), SiDE r. 2018, z. 1 (82), s. 67–76; Amended Constitution, w: Proceedings of the Lutheran World Federation Assembly Lund, Sweden June 30 - July 6, 1947, Philadelphia 1948, ss. 100-104 (tłum. E. Sojka); Constitution of the Lutheran World Federation (as adopted by the LWF Eighth Assembly, Curitiba, Brazil, 1990, including amendments adopted by the LWF Ninth Assembly, Hong Kong, China, 1997, by the LWF Eleventh Assembly, Stuttgart, Germany, 2010, and by the LWF Twelfth Assembly, Windhoek, Namibia, 2017), https://www.lutheranworld.org/sites/default/files/2018/documents/lwf_constitution_en.pdf (dostęp: 29.04.2020; tłum. własne); „Być razem Kościołem w czasie pandemii” – Refleksje z perspektywy ewangelickiej, „Focus” t. 29: 2021; Chrystus wyzwala i jednoczy. Tezy przyjęte przez III Zgromadzenie Ogólne Światowej Federacji Luterańskiej, w: J. Sojka, Wieczerza Pańska jako nota ecclesiae w publikacjach Światowej Federacji Luterańskiej, praca doktorska w ChAT, Warszawa 2012, s. 397-426; Jedno Ciało, jeden Duch, jedna nadzieja, „Kalendarz Ewangelicki” r. 2021, s. 203-223; Konkordia między Kościołami wyrosłymi na gruncie Reformacji w Europie. Konkordia leuenberska (1973), w: Wspólnota Kościołów Ewangelickich w Europie. Wybór dokumentów 1973–2012, red. K. Karski, Warszawa 2018, s. 29-40; Kościół i Izrael (2001), w: Wspólnota Kościołów Ewangelickich w Europie. Wybór dokumentów 1973–2012, red. K. Karski, Warszawa 2018, s. 145-212; Kościoły metodystyczne a Leuenberska Wspólnota Kościołów, w: Wspólnota Kościołów Ewangelickich w Europie. Wybór dokumentów 1973–2012, red. K. Karski, Warszawa 2018, s. 409-416; Modele jedności. Oświadczenie VI Zgromadzenia Ogólnego Światowej Federacji Luterańskiej w Dar es Salaam (1977)”, w: J. Sojka, Stawanie się wspólnotą. Wieczerza Pańska jako nota ecclesiae w publikacjach Światowej Federacji Luterańskiej, Warszawa 2021, s. 617-619; Oświadczenie na temat „celu jedności”. Oświadczenie VII Zgromadzenia Ogólnego Światowej Federacji Luterańskiej w Budapeszcie (1984), w: J. Sojka, Stawanie się wspólnotą. Wieczerza Pańska jako nota ecclesiae w publikacjach Światowej Federacji Luterańskiej, Warszawa 2021, s. 625n; Oświadczenie na temat samorozumienia i misji Światowej Federacji Luterańskiej. Oświadczenie VII Zgromadzenia Ogólnego Światowej Federacji Luterańskiej w Budapeszcie (1984), w: J. Sojka, Stawanie się wspólnotą. Wieczerza Pańska jako nota ecclesiae w publikacjach Światowej Federacji Luterańskiej, Warszawa 2021, s. 623n; Południowa Afryka – integralność konfesyjna. Oświadczenie VI Zgromadzenia Ogólnego Światowej Federacji Luterańskiej, w: J. Sojka, Stawanie się wspólnotą. Wieczerza Pańska jako nota ecclesiae w publikacjach Światowej Federacji Luterańskiej, Warszawa 2021, s. 621n; Posłanie, tłum. E. Sojka, SiDE r. 33: 2017, nr 2 (81), s. 80–89; Rezolucja na temat wspólnoty wszystkich ras. Rezolucja V Zgromadzenia Ogólnego w Evian (1970), w: J. Sojka, Stawanie się wspólnotą. Wieczerza Pańska jako nota ecclesiae w publikacjach Światowej Federacji Luterańskiej, Warszawa 2021, s. 615; „Słyszałem krzyk mojego ludu…” Posłanie VIII Zgromadzenia Ogólnego Światowej Federacji Luterańskiej w Kurytybie (1990), (fragmenty), w: J. Sojka, Stawanie się wspólnotą. Wieczerza Pańska jako nota ecclesiae w publikacjach Światowej Federacji Luterańskiej, Warszawa 2021, s. 627-635; Statut, w: Wspólnota Kościołów Ewangelickich w Europie. Wybór dokumentów 1973–2012, red. K. Karski, Warszawa 2018, s. 41-44; World Communion of Reformed Churches. The Constitution […] [Adopted 2010, Amended 2017], http://wcrc.ch/wp-content/uploads/2015/04/ConstitutionAndByLaws-2017-EN.pdf (7.02.2022); Wspólna deklaracja w sprawie nauki o usprawiedliwieniu, w: Bliżej wspólnoty. Katolicy i luteranie w dialogu 1965–2000, red. K. Karski, S.C. Napiórkowski, Lublin 2003, s. 499-523; Kościół w przestrzeni publicznej. Dokument studyjny Światowej Federacji Luterańskiej, tłum. M. Mendroch, w: Kościół, Biblia i zaangażowanie publiczne. Światowa Federacja Luterańska wobec jubileuszu 500 lat Reformacji, red. J. Sojka, Dzięgielów 2017, s. 103-157; Wyznanie z Akry, „Jednota” r. 2017, nr 3, s. 20–23; Wyznanie z Belharu (1986), „Jednota” r. 2019, nr 2, s. 20–21;

Zobowiązania Światowej Federacji Luterańskiej na Ekumenicznej Drodze do Wspólnoty Kościelnej, tłum. D. Bruncz, w: Luterańska tożsamość i ekumenizm, red. J. Sojka, Warszawa 2020, s. 113–159;

2. Podręcznik: K. Karski, Od Edynburga do Porto Alegre, Warszawa 2007, s. 140-145.179-197; K(arski) K(arol), Zjednoczeniowe Zgromadzenie Generalne Światowej Wspólnoty Kościołów Reformowanych, Grand Rapids, Michigan, USA, 18–26 czerwca 2010, SiDE r. 2010, z. 2 (67), s. 75–77.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

1. Teksty źródłowe: Kościół, Biblia i zaangażowanie publiczne. Światowa Federacja Luterańska wobec jubileuszu 500 lat Reformacji, red. J. Sojka, Dzięgielów 2017; Kościół i urząd kościelny w dokumentach i opracowaniach Światowej Federacji Luterańskiej, red. M. Hintz, J. Sojka, Bielsko-Biała 2014; Konfirmacja w dokumentach i opracowaniach Światowej Federacji Luterańskiej, red. J. Sojka, Bielsko-Biała 2017; Czas życia i czas umierania, Warszawa 2018; Das christliche Zeugnis von der Freiheit/The Christian Witness on Freedom, „Leuenberger Texte/Leuenberg Documents“ t. 5: 1999; Gesetz und Evangelium auch im Blick auf die Entscheidungsfindung in ethischen Fragen/Law and Gospel. A study, also with reference to decision making in ethical questions, , „Leuenberger Texte/Leuenberg Documents“ t. 10: 2007; Wspólnota Kościołów Ewangelickich w Europie. Wybór dokumentów 1973–2012, red. K. Karski, Warszawa 2018; Baptyści i luteranie w dialogu. Raport Wspólnej Komisji Światowego Związku Baptystów i Światowej Federacji Luterańskiej (1990), SiDE r. 12: 1996, z. 2 (38), s. 73–100; Dialog luterańsko-metodystyczny: „Kościół – wspólnotą łaski”, Bossey, Szwajcaria, czerwiec 1984, SiDE 17: 2001, z. 2 (48), s. 59–84; R. Pracki, Prawosławni i luteranie w dialogu, Warszawa 2019, s. 455–539; Bliżej wspólnoty. Katolicy i luteranie w dialogu 1965–2000, red. K. Karski, S. C. Napiórkowski, Lublin 2003; Apostolskość Kościoła. Dokument studyjny Luterańsko-Rzymskokatolickiej Komisji Jedności (2007), tłum. Karol Karski, SiDE r. 26: 2010, z. 2 (67), s. 83–141; SiDE r. 27: 2011, z. 1–2 (68–69), s. 106–215; Od konfliktu do komunii. Luterańsko-katolickie wspólne upamiętnienie Reformacji w 2017 roku. Raport luterańsko-rzymskokatolickiej komisji dialogu ds. jedności, w: Od konfliktu do komunii luterańsko-katolickie wspólne upamiętnienie Reformacji w 2017 roku. Raport luterańsko-rzymskokatolickiej komisji dialogu ds. jedności. Wspólna modlitwa, Dzięgielów 2017, s. 7–122; Adwentyści i luteranie w dialogu. Raport z rozmów dwustronnych między Światową Federacją Luterańską a Kościołem Adwentystów Dnia Siódmego, SiDE 20: 2004, z. 2 (55), s. 66–86; Ku wspólnemu rozumieniu Kościoła. Międzynarodowy dialog reformowano-rzymskokatolicki, druga faza: lata 1984–1990, SiDE r. 2000, z. 2 (46), s. 75–128; Kościół jako wspólnota wspólnego świadectwa dla Królestwa Bożego. Raport z trzeciej fazy międzynarodowego dialogu teologicznego między Kościołem katolickim a Światowym Aliansem Reformowanym (1998–2005), SiDE r. 2016, z. 1 (78), s. 72–178; Obecność Chrystusa w Kościele i w świecie. Raport końcowy z dialogu między Światowym Aliansem Kościołów Reformowanych a Sekretariatem do Spraw Jedności Chrześcijan (1977), SiDE r. 1988, z. 1 (21), s. 73–101; Raport z czwartej fazy Międzynarodowego Dialogu Katolicko-Reformowanego (2011–2015): Usprawiedliwienie i sakramentalność, SiDE r. 2018, z. 2 (83), s. 75–121; Czwarte spotkanie teologiczne prawosławno-reformowane – komunikat (Debreczyn IV, Odessa, ZSRR, 6–10 czerwca 1983), SiDE r. 1983, z. 4 (4), s. 80–83.

2. Opracowania: Sojka J., Stawanie się wspólnotą. Wieczerza Pańska jako nota ecclesiae w publikacjach Światowej Federacji Luterańskiej, Warszawa 2021; Sojka J., Wolność i kryteria etycznego osądu – tematyka encykliki Jana Pawła II Veritatis splendor z perspektywy ewangelickiej, w: Prawda oświeca rozum i kształtuje wolność. Encyklika „Veritatis splendor” Jana Pawła II po 20 latach, Lublin 2014, s. 61-90.

WIEDZA

K2_W02 ma gruntowną znajomość interpretacji tekstów teologicznych z zakresu ewangelickiej teologii systematycznej oraz współczesnych dokumentów Kościołów; ma gruntowną znajomość metod badawczych i narracji historycznej komparatystyki konfesyjnej

K2_W03 ma gruntowną znajomość obecnego stanu badań nad podstawowymi współczesnymi dokumentami Kościołów; zna i rozumie współczesne sposoby reflektowania teologii historycznej; ma pogłębioną wiedzę o interkonfesyjnych aspektach hermeneutyki źródeł

K2_W05 zna i rozumie kulturową rolę języka oraz procesy rozwoju systemu językowego w odniesieniu do dokumentów źródłowych oraz literatury historycznej; zna i rozumie procesy semiotyczne, społeczne i konfesyjne decydujące o komunikacji językowej i jej intencjach potrafi zidentyfikować inspiracje filozoficzne i teologiczne terminologii źródeł

K2_W06 ma pogłębioną wiedzę o wzajemnych relacjach pomiędzy teologią systematyczną a głównymi kierunkami i szkołami teologicznymi; zna i rozumie znaczenie interpretacji źródeł historycznych na kształtowanie się głównych kierunków w myśleniu teologicznym; zna i rozumie podstawowe elementy tożsamości teologicznej współczesnych Kościołów

K2_W08 zna i rozumie wpływ procesu historycznego na kształt wyobrażeń o dziejach Kościoła i doktryn teologicznych; zna i rozumie rolę instytucji społeczno-religijnych dla powstawania tekstów kościelnych; zna związki pomiędzy kierunkami w filozofii i rozumieniem badań historycznoteologicznych

K2_W10 zna i rozumie historyczne uwarunkowania relacji pomiędzy Kościołami oraz wpływu instytucji państwowych i życia społecznego na doktrynę kościelną; zna przebieg relacji interkonfesyjnych w wymiarze historycznym i współczesnym

UMIEJĘTNOŚCI

K2_U01 samodzielnie wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i integruje informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych

K2_U02 samodzielnie interpretuje i komentuje teksty z zakresu teologii systematycznej, a także teksty źródłowe z zakresu teologii historycznej i ich interpretacje oraz krytycznie konfrontuje przekazy źródłowe; analizuje i krytycznie ocenia inne interpretacje oparte na różnych argumentacjach, umie ocenić różnice stanowisk badaczy odnośnie do interpretowanych tekstów i wydarzeń; potrafi dokonywać krytyki źródeł i stosowanych w nich technik retorycznych oraz ujawniać powiązania pomiędzy źródłami i celowość takich zabiegów u producentów źródeł; potrafi zidentyfikować inspiracje dogmatyczne i liturgiczne Kościołów

K2_U03 na podstawie wiedzy z zakresu teologii systematycznej formułuje i argumentuje w sposób krytyczny hipotezy dotyczące teologii systematycznej, w tym teologii fundamentalnej; stawia wnioski dotyczące tożsamości teologicznej instytucji będących producentami źródeł

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

K2_K01 zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i posiadanych umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego

K2_K06 umie zdefiniować konsekwencje ocen wydarzeń historycznych w perspektywie konfesyjnej i ekumenicznej; potrafi argumentować na rzecz ocen historii i dyskutować o nich w przestrzeni publicznej

K2_K07 potrafi wskazać na rolę czynnika religijnego w kształtowaniu postaw społecznych i zasad współżycia społecznego; interesuje się nowatorskimi koncepcjami z zakresu teologii systematycznej posiada wiedzę potrzebną w utrzymywaniu praktycznych kontaktów ekumenicznych umie unikać wpadania w stereotypy poznawcze wobec Kościołów

Zaliczenie wykładu na podstawie obecności (możliwe dwie nieobecności w semestrze).

Ocena ćwiczeń na podstawie obecności (możliwe dwie nieobecności w semestrze) i aktywności na zajęciach (50%) oraz pisemnej pracy zaliczeniowej na wybrany temat z zakresu dorobku teologicznego omawianych na zajęciach organizacji konfesyjnych i ekumenicznych (50%).