Wstęp do teologii starokatolickiej

obowiązkowe

w sali

Tematyka zajęć obejmuje podstawowe pojęcia teologiczne i zasady wiary Kościołów starokatolickich Unii Utrechckiej. Studenci nabierają umiejętności w zakresie interpretacji podstawowych starokatolickich tekstów teologicznych. Studiujący zdobywają również kompetencje społeczne odnośnie do znajomości i popularyzacji teologii starokatolickiej.

Podczas wykładów i ćwiczeń studiujący poznają główne pojęcia teologiczne i zasady wiary Kościołów starokatolickich zrzeszonych w Unii Utrechckiej. Celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawami teologii starokatolickiej odnośnie do Objawienia, Pisma Świętego, Tradycji apostolskiej i kościelnej, synodów kościelnych, soborów powszechnych, podstawowych rodzajów formuł doktrynalnych, nauki o Trójcy Świętej, Trzech Osób Boskich: Boga Ojca, Jezusa Chrystusa i Ducha Świętego, Maryi Matki Bożej, łaski, zbawienia, spraw ostatecznych, sakramentów i Kościoła oraz przybliżenie pojęcia ekumenizmu i relacji Kościołów starokatolickich Unii Utrechckiej z innymi Kościołami chrześcijańskimi. Studenci nabywają praktycznych umiejętności w rozumieniu tekstów programowych starokatolicyzmu. Studiujący uzyskują kompetencje społeczne w zakresie znajomości i popularyzacji teologii starokatolickiej.

Bloki tematyczne realizowane na zajęciach:

1.Wiadomości wstępne o teologii

1.1.Pojęcie teologii

1.2.Przedmiot teologii

1.3.Źródła teologii

1.4.Podział teologii

1.5.Typy teologii

1.6.Znaczenie teologii

2.Historyczny i teologiczny rodowód starokatolicyzmu

2.1.Nauka i porządek starego Kościoła pierwszego tysiąclecia

2.2.Wewnątrzkatolickie ruchy reformatorskie (XIII-XIX w.): koncyliaryzm, gallikanizm, jansenizm, febronianizm, józefinizm i katolicyzm liberalny

2.3.Geneza, przebieg i skutki Soboru Watykańskiego I (1869-1870)

3.Podstawowe decyzje i ukształtowanie się Kościoła starokatolickiego

3.1.Kongresy starokatolików o zasięgu lokalnym i międzynarodowym

3.2.Pierwsze dokumenty doktrynalne i organizacyjne starokatolicyzmu

3.3.Ukonstytuowanie się zachodnioeuropejskich Kościołów starokatolickich

3.4.Wspólne zasady starokatolicyzmu

4.Chrześcijańska i katolicka tożsamość starokatolicyzmu

4.1.Teologiczne rozumienie Objawienia

4.2.Pismo Święte jako pierwsza reguła wiary starokatolików

4.3.Rola Tradycji w teologii starokatolickiej

4.4.Synody kościelne i sobory powszechne w perspektywie starokatolickiej

5.Doktryna Kościołów starokatolickich Unii Utrechckiej

5.1.Podstawowe rodzaje formuł doktrynalnych: wyznanie wiary, dogmat, nauka ogólnokościelna, teologiczny pogląd naukowy

5.2.Podstawowe orzeczenie trynitarne

5.3.Podstawowe orzeczenie chrystologiczne

5.4.Podstawowe orzeczenie pneumatologiczne

5.5.Mariologia starokatolicka

5.6.Nauka o usprawiedliwieniu i uświęceniu

5.7.Nauka o łasce

5.8.Nauka o rzeczach ostatecznych

5.9.Sakramentologia starokatolicka: sakramenty i sakramentalia

6.Starokatolicka koncepcja Kościoła

6.1.Pojęcie Kościoła

6.2.Pochodzenie Kościoła

6.3.Istota Kościoła

6.4.Cechy Kościoła: jeden, święty, katolicki i apostolski

6.5.Sukcesja apostolska

7.Dążenia ekumeniczne starokatolików

7.1.Trzy sposoby rozumienia ekumenii

7.1.1.Ekumenizm starokościelny

7.1.2.Ekumenizm genewski

7.1.3.Ekumenizm watykański

7.2.Stosunek Kościołów starokatolickich Unii Utrechckiej do innych Kościołów chrześcijańskich

7.2.1.Stosunek do Kościoła Rzymskokatolickiego

7.2.2.Stosunek do Kościoła Prawosławnego

7.2.3.Stosunek do Anglikańskiej Wspólnoty Kościelnej

7.2.4.Stosunek do Kościołów ewangelickich

7.2.5.Stosunek do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów

Literatura obowiązkowa:

Aldenhoven H., Eklezjologiczna samoświadomość Kościołów starokatolickich, Posłannictwo 1985, nr 3-4, s. 5-45.

Bałakier E., Katechizm Kościoła Polskokatolickiego, Warszawa 1958.

Bałakier E., Zasady wiary i moralności Kościoła Polskokatolickiego, Kalendarz Katolicki na rok 1979, Warszawa 1979, s. 64-78.

Bałakier E., Sakramentologia starokatolicka, Warszawa 1990.

Kuery U., Kościół starokatolicki. Historia, nauka, dążenia, Tłumaczenie i opracowanie naukowe pod kierunkiem bpa prof. dr. hab. Wiktora Wysoczańskiego, Warszawa 1996.

Piątek T. , Piątek J., Starokatolicyzm, Warszawa 1987.

Przedpełski B., Odśrodkowe tendencje reformistyczne Kościoła Rzymskokatolickiego krajów języka niemieckiego w XVIII i XIX stuleciu, Warszawa 2013.

Santorski A., Wstęp do teologii, Warszawa 1998

Stalder K., Eklezjologia i natura prawna Unii Utrechckiej biskupów starokatolickich, Posłannictwo 1986, nr 3-4, s. 78-98..

Stalder K. i ,Aldenhoven H., Problem Filioque w Kościołach starokatolickich i ich teologii, Posłannictwo 1982, nr 3-4, s. 9-22.

Statut Biskupów starokatolickich zjednoczonych w Unii Utrechckiej, w: Beiheft zu IKZ 91 (2001).

Włodarski S., Prymat w Kościele. Starokatolickie studium biblijno-historyczne, Warszawa 1971.

Wójtowicz T., Jezus Chrystus fundamentem wiary i Kościoła, Kalendarz Katolicki na rok 1979, Warszawa 1979, s. 79-88.

Wójtowicz T., Mały Katechizm Kościoła Polskokatolickiego, Warszawa 1984.

Wysoczański W., Historyczne, teologiczne i prawnokościelne podłoże powstania starokatolicyzmu, Rocznik Teologiczny ChAT 1992,z. 1, s. 7-57.

Literatura pomocnicza:

Bajorek J., Mariologia biskupa Franciszka Hodura, Świdnica 2007.

Jezierski J. (red.), Biskup Franciszek Hodur (1866-1953). Zycie - dokonania - znaczenie, Olsztyn 2001.

Jezierski J. (red.), Posłannictwo Biskupa Rzymu, Olsztyn 2002.

Jezierski J. (red.), Tradycja i kościelne tradycje, Olsztyn 2004.

Jezierski J. (red.), Biskup - prezbiter - diakon. Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, Olsztyn 2008.

Jezierski J. (red.), Maryja wierze i życiu chrześcijan. Perspektywa polsko i rzymskokatolicka, Olsztyn 2008.

Kirche fuer Christen heut. Eine Information ueber die Alt-Katholische Kirche, herausgegeben vom Arbeitskreis Oeffentlichkeitsarbeit im KAtholischen Bistum, Berlin 1994.

Rabczyński P. (red.), Sukcesja i urząd biskupa. Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, Olsztyn 2018.

Rabczyński P. i Towarek P.. (red.), Biskup - Eucharystia - Ekumenizm. Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, Pelplin 2023.

Rode M., Watykańskie dogmaty z 1870 roku i ich stosunek do państwa i społeczeństwa wówczas i dzisiaj, Kalendarz Katolicki na rok 1982, Warszawa 1982, s. 82-94.

Wójtowicz T., Czym różni się Kościół Polskokatolicki od Kościoła Rzymskokatolickiego, Kalendarz Katolicki na rok 1985, Warszawa 1985, s. 70-81.

Wiedza:

K1_W01 zna i rozumie genezę i historyczny rozwój teologii starokatolickiej

zna i rozumie metodologiczne powiązania teologii starokatolickiej z innymi naukami humanistycznymi (filozofia, psychologia, socjologia, nauki historyczne)

K1_W02 ma podstawową wiedzę na temat bieżącego stanu badań w teologii starokatolickiej

zna i rozumie różne kierunki i towarzyszące im problemy w rozwoju współczesnej teologii starokatolickiej

zna w zaawansowanym stopniu stan badań wybranej problematyki z zakresu teologii starokatolickiej

K1_W05 potrafi dokonywać samodzielnej interpretacji tekstu teologicznego

zna i dogłębnie rozumie metody badawcze i sposoby argumentacji stosowane w teologii starokatolickiej

K1_W08 zna i rozumie w stopniu podstawowym genezę i historyczny rozwój teologii starokatolickiej

zna i rozumie w stopniu podstawowym metodologiczne powiązania teologii starokatolickiej z innymi naukami humanistycznymi (nauki językowe, filozofia, psychologia, socjologia, nauki historyczne)

ma podstawową wiedzę na temat elementów pracy źródłoznawczej, w tym krytyki źródeł oraz metodologii nauk historycznych

ma podstawową wiedzę o warsztacie historii dogmatów i teologii oraz o tożsamości Kościołów w kontekście warsztatów nauk historycznych

K1_W11 zna i rozumie w stopniu podstawowym historyczne uwarunkowania relacji pomiędzy Kościołami oraz wpływu instytucji państwowych i życia społecznego na doktrynę kościelną

zna i rozumie w stopniu podstawowym przebieg relacji interkonfesyjnychw wymiarze historycznym

K1_W13 ma podstawową wiedzę o instytucjach kościelnych oraz ich roli w dyskursie teologicznym w zakresie teologii starokatolickiej oraz o jej uwarunkowaniach poprzez związki z innymi instytucjami społecznymi, edukacyjnymi i kulturalnymi

Umiejętności:

K1_U01 potrafi wyszukać i dobierać informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych oraz krytycznie je oceniać

K1_U02 samodzielnie interpretuje i komentuje teksty z zakresu teologii starokatolickiej

K1_U03 wykorzystuje wiedzę z zakresu teologii starokatolickiej, w tym fundamentalnej do interpretacji tekstów należących do subdyscyplin teologicznych

potrafi krytycznie w sposób racjonalny odnieść się do różnych stanowisk teologicznych

K1_U05 potrafi formułować w mowie i piśmie podstawowe interpretacje tekstów źródłowych oraz stawiać tezy z zakresu teologii starokatolickiej

umie dostrzec i skomentować w zakresie podstawowym powiązania źródeł i produkujących je instytucji

K1_U09 potrafi brać udział w dyskusji teologicznej, krytycznie oceniając różne stanowiska i prezentując własne pomysły wsparte właściwą argumentacją

Kompetencje społeczne:

K1_K01 krytycznie ocenia zakres posiadanej wiedzy i umiejętności i rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego

K1_K07 interesuje się współczesnymi koncepcjami, kierunkami i rozwiązaniami z zakresu teologii starokatolickiej oraz ich realnym wpływem na życie społeczno-religijne i kulturalne

a)Metody weryfikacji efektów uczenia się:

-egzamin ustny - W01, W02

-opracowanie dwóch referatów, po jednym w każdym semestrze - W08, K06

-aktywny udział w dyskusji - W11, U05, K01

-czynny udział w ćwiczeniach - U03, U04

b)Kryteria oceniania i uzyskania zaliczeń:

W semestrze zimowym studenci otrzymują zaliczenie przedmiotu na podstawie obecności i aktywności na zajęciach oraz jednej pracy semestralnej w maszynopisie od 6 do 10 stron.

W semestrze letnim studenci otrzymują zaliczenie przedmiotu na podstawie obecności i aktywności na zajęciach oraz 1 pracy semestralnej w maszynopisie liczącej od 6 do 10 stron, a ocenę końcową z przedmiotu uzyskują na podstawie egzaminu ustnego, składającego się z czterech pytań erudycyjno-problemowych, ocenianych od 0 do 10 za każdą odpowiedź; maksymalna liczba punktów wynosi 40 punktów; do zdania egzaminu ustnego jest wymagane uzyskanie 50% punktów. Do zaliczenia semestru zimowego i letniego niezbędne jest uzyskanie 6-7 punktów za jedna pracę i 12-14 punktów za dwie prace. System punktacji dla oceniania prac semestralnych przedstawia się następująco:

1-5 pkt (poniżej 5 stron) - ocena niedostateczna - ocena 2

6-7 pkt (5-6 stron) - ocena dostateczna - ocena 3

7-8 pkt (7-8 stron) - ocena dobra - ocena 4

9-10 pkt (9-10 stron) - ocena bardzo dobra - ocena 5

System punktowy dla oceniania egzaminu ustnego przedstawia się następująco:

1-19 pkt - ocena niedostateczna - ocena 2

20-25 pkt - ocena dostateczna - ocena 3

26-34 pkt - ocena dobra - ocena 4

35-40 pkt - ocena bardzo dobra - ocena 5

Ocena niedostateczna (2): brak podstawowej wiedzy oraz zasadniczych umiejętności i kompetencji w zakresie określonym przez cele przedmiotu. wymagania i efekty kształcenia.

Ocena dostateczna (3): wystarczająca wiedza, oraz zadowalające umiejętności i kompetencje w zakresie określonym przez cele przedmiotu, wymagania i efekty kształcenia.

Ocena dobra (4): gruntowna wiedza oraz solidne umiejętności i kompetencje w zakresie określonym przez cele przedmiotu, wymagania i efekty kształcenia.

Ocena bardzo dobra (5): pogłębiona w wyniku własnych badań i studiów wiedza oraz rozszerzone umiejętności i kompetencje

Student posiadający zgodę Dziekana Wydziału Teologicznego ChAT na kształcenie w trybie Indywidualnej Organizacji Studiów (IOS) jest zobowiązany na początku cyklu (semestru) zgłosić się do wykładowcy w celu ustalenia formalnego charakteru i porządku pracy oraz warunków merytorycznych uzyskania zaliczenia i zdania egzaminu końcowego.