Wstęp do teologii starokatolickiej

obowiązkowe

w sali

Tematyka zajęć obejmuje podstawowe pojęcia teologiczne i zasady wiary Kościołów starokatolickich Unii Utrechckiej. Studenci nabierają umiejętności w zakresie interpretacji i podstawowych starokatolickich tekstów teologicznych. Studiujący zdobywają również kompetencje społeczne odnośnie do znajomości i popularyzacji teologii starokatolickiej.

Podczas wykładów i ćwiczeń studiujący poznają główne pojęcia teologiczne i zasady wiary Kościołów starokatolickich zrzeszonych w Unii Utrechckiej. Celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawami teologii starokatolickiej odnośnie do wiadomości wprowadzających do teologii, genezy i rozwoju historycznego starokatolicyzmu, roli Pisma Świętego i Tradycji apostolskiej i kościelnej w teologii starokatolickiej, postanowień i synodów kościelnych i soborów powszechnych pierwszego tysiąclecia, podstawowych rodzajów formuł doktrynalnych, nauki o Trójcy Świętej, Trzech Osób Boskich: Boga Ojca, Jezusa Chrystusa i Ducha Świętego, Maryi Matki Bożej, łaski, zbawienia, spraw ostatecznych, sakramentów i Kościoła oraz przybliżenie pojęcia ekumenizmu i relacji Kościołów starokatolickich Unii Utrechckiej z innymi Kościołami chrześcijańskimi. Studenci nabierają praktycznych umiejętności w rozumieniu tekstów programowych starokatolicyzmu. Studiujący uzyskują kompetencje społeczne w zakresie znajomości teologii starokatolickiej. Zajęcia (wykłady i ćwiczenia) obejmują następujące bloki tematyczne i zagadnienia:

1.Wiadomosci wstępne o teologii

1.1.Pojęcie teologii

1.2.Przedmiot teologii

1.3.Żródła teologii

1.4.Podział teologii

1.5.Typy teologii

1.6.Znaczenie teologii

2.Historyczny i teologiczny rodowód starokatolicyzmu

2.1.Nauka i porządek starego Kościola pierwszego tysiąclecia

2.2.Wewnątrzkatolickie ruchy reformatorskie (XIII-XIX w.): koncyliaryzm, gallikanizm, jansenizm, febronianizm, józefinizm, wessenbergianizm i katolicyzm liberalny

2.3.Geneza, przebieg i skutki Soboru Watykańskiego I (1869-1870)

3.Podstawowe decyzje i ukształtowanie się Kościoła starokatolickiego

3.1.Kongresy starokatolików o zasięgu lokalnym i międzynarodowym

3.2.Pierwsze dokumenty doktrynalne i organizacyjne starokatolicyzmu

3.3.Ukonstytuowanie się zachodnioeuropejskich Kościołów starokatolickich w Niemczech, Szwajcarii i Austrii

3.4.Powstanie i wspólne zasady Unii Utrechckiej

4.Chrześcijańska i katolicka tożsamość starokatolicyzmu

4.1.Teologiczne rozumienie Objawienia

4.2.Pismo Święte jako pierwsza reguła wiary starokatolików

4.3.Rola Tradycji w teologii starokatolickiej

4.4.Synody kościelne i sobory powszechne w perspektywie starokatolickiej

5.Doktryna Kościołów starokatolickich Unii Utrechckiej

5.1.Podstawowe rodzaje formuł doktrynalnych: wyznanie wiary, dogmat, nauka ogólnokościelna, teologiczny pogląd naukowy

5.2.Podstawowe orzeczenie trynitarne

5.3.Podstawowe orzeczenie chrystologiczne

5.4.Podstawowe orzeczenie pneumatologiczne

5.5.Mariologia starokatolicka

5.6.Nauka o usprawiedliwieniu i uświęceniu

5.7.Nauka o łasce

5.8.Nauka o rzeczach ostatecznych

5.9.Sakramentologia starokatolicka: sakramenty i sakramentalia

6.Starokatolicka koncepcja Kościoła

6.1.Pojęcie Kościoła

6.2.Pochodzenie Kościoła

6.3.Istota Kościoła

6.4.Cechy Kościoła: jeden, święty, powszechny i apostolski

6.5.Sukcesja apostolska

7.Dążenia ekumeniczne starokatolików

7.1.Trzy sposoby rozumienia ekumenii

7.1.1.Ekumenizm starokościelny

7.1.2.Ekumenizm genewski

7.1.3.Ekumenizm watykański

7.2.Stosunek Kościołów starokatolickich Unii Utrechckiej do innych Kościołów chrześcijańskich

7.2.1.Stosunek do Kościoła Rzymskokatolickiego

7.2.2.Stosunek do Kościoła Prawosławnego

7.2.3.Stosunek do Anglikańskiej Wspólnoty Kościelnej

7.2.4.Stosunek do Kościołów ewangelickich

7.2.5.Stosunek do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów

Literatura podstawowa (obowiązkowa):

Aldenhoven H., Eklezjologiczna samoświadomość Kościoła starokatolickiego, Posłannictwo 1985, nr 3-4, s. 5-45.

Bałakier E., Katechizm Kościoła Polskokatolickiego, Warszawa 1958.

Bałakier E., Zasady wiary i moralności Kościoła Polskokatolickiego, Kalendarz Katolicki na rok 1979, Warszawa 1979, s. 64-78.

Bałakier E., Sakramentologia starokatolicka, Warszawa 1990.

Kuery U., Kościół starokatolicki. Historia, nauka, dążenia, Tłumaczenie i opracowanie naukowe pod kierunkiem bpa prof. dr. hab. Wiktora Wysoczańskiego, Warszawa 1996.

Piątek T., Piątek J., Starokatolicyzm, Warszawa 1987.

Przedpełski B., Odśrodkowe tendencje reformistyczne Kościoła Rzymskokatolickiego krajów języka niemieckiego w XVIII i XIX stuleciu, Warszawa 2013.

Santorski A., Wstęp do teologii, Warszawa 1998.

Stalder K., Eklezjologia i natura prawna Unii Utrechckiej biskupów starokatolickich, Poslannictwo 1986, nr 3-4, s. 78-98.

Stalder K i Aldenhoven H.., Problem Filioque w Kościołach starokatolickich i ich teologii, Posłannictwo 1982, nr3-4, s. 9-22.

Statut Biskupów starokatolickich zjednoczonych w Unii Utrechckiej, w: Beiheft zu IKZ 91 (2001).

Włodarski S., Prymat w Kościele. Starokatolickie studium biblijno-historyczne, Warszawa 1971.

Wójtowicz T., Jezus Chrystus fundamentem wiary i Kościoła, Kalendarz Katolicki na rok 1979, Warszawa 1979, s. 79-88.

Wójtowicz T., Mały katechizm Kościoła Polskokatolickiego, Warszawa 1984.

Wysoczański W., Ekumeniczne znaczenie Kongresów Starokatolików, Kalendarz Katolicki na rok 1976, Warszawa 1976, s. 93-109.

Wysoczański W., Polski nurt starokatolicyzmu, Warszawa 1977.

Wysoczański W., Historyczne, teologiczne i prawnokościelne podłoże powstania starokatolicyzmu, Rocznik Teologiczny ChAT 1992, z. 1, s. 7-57.

Literatura uzupełniająca:

Bajorek J., Mariologia biskupa Franciszka Hodura, Świdnica 2007

Jezierski J. (red.), Biskup Franciszek Hodur (1866-1953). Życie - dokonania - znaczenie, Olsztyn 2001..

Jezierski J. (red.), Posłannictwo Biskupa Rzymu, Olsztyn 2002.

Jezierski J. (red.), Tradycja i kościelne tradycje, Olsztyn 2004.

Jezierski J. (red.), Biskup - prezbiter - diakon. Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, Olsztyn 20008.

Jezierski J. (red.), Maryja w wierze i życiu chrześcijan, Perspektywa polsko i rzymskokatolicka, Olsztyn 2008.

Kirche fuer Christen heute. Eine Information ueber die Alt-Katholische Kirche, herausgegebeb vom Arbeitskreis Oeffentlichkeitsarbeit im Katholischen Bistum der Alt-Katholiken in Deutschland, Berlin 1994.

Rabczyński P. (red.), Sukcesja i urząd biskupa. Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, Olsztyn 2-18.

Rabczyński P. i Towarek P. (red.), Biskup - Eucharystia - Ekumenizm. Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, Pelplin 2023.

Rode M., Watykańskie dogmaty z 1870 roku i ich stosunek do państwa i społeczeństwa wówczas i dzisiaj, Kalendarz Katolicki na rok 1982, Warszawa 1982, s. 82-94.

Wójtowicz T., Czym różni się Kościół Polskokatolicki od Kościoła Rzymskokatolickiego, Kalendarz Katolicki na rok 1985, Warszawa 1985, s. 70-81.

Wiedza:

K1_W01 ma usystematyzowaną wiedzę o głównych subdyscyplinach teologicznych, w tym o ich historycznym rozwoju i rozumie złożone zależności między nimi

K1_W02 zna bieżący stan badań w zakresie głównych subdyscyplin teologicznych, a w zaawansowanym stopniu wybranej problematyki teologicznej

K1_W08 zna i rozumie miejsce i znaczenie teologii w relacji do innych nauk oraz we współczesnym dyskursie humanistycznym, a także specyfikę przedmiotową i metodologiczna teologii

K1_W11 ma podstawową wiedzę o instytucjach kościelnych i religijnych, ich uwarunkowaniach prawnych, etycznych, ekonomicznych oraz o ich związkach z innymi instytucjami społecznymi, edukacyjnymi i kulturalnymi

Umiejętności:

K1_U03 wykorzystuje wiedzę teologiczną i metodologiczną w krytycznej analizie i syntezie na podstawie źródeł i poglądów innych autorów

K1_U04 potrafi argumentować i wnioskować, analizując i rozwiązując złożone zagadnienia teologiczne

K1_U05 potrafi poprawnie formułować w mowie i na piśmie opracowania zagadnień teologicznych, odwołując się do materiałów źródłowych oraz różnych koncepcji teologicznych oraz stosując specjalistyczną terminologię

Kompetencje społeczne:

K1_K01 krytycznie ocenia zakres posiadanej wiedzy i umiejętności i rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego

K1_K06 ma świadomość znaczenia polskiego i światowego dziedzictwa teologicznego, zarówno w aspekcie teoretycznym, jak i praktycznym, dla rozwoju kulturowego i społecznego oraz dba o ich dziedzictwo

a)Metody weryfikacji efektów uczenia się;

-egzamin ustny - W01, W03

-opracowanie dwóch referatów, po jednym w każdym semestrze - W08, K06

-aktywny udział w dyskusji - W11, U05, K01

-czynny udział w ćwiczeniach - U03, U04

b)Kryteria oceniania i uzyskania zaliczeń:

W semestrze zimowym studenci uczęszczający na wykłady i ćwiczenia

uzyskują zaliczenie przedmiotu na podstawie obecności (dozwolone dwie absencje nieusprawiedliwione w semestrze) i aktywności na zajęciach (40 %), oraz jednej pracy semestralnej w maszynopisie liczącej od 6 do 10 stron (60 %).

W semestrze letnim studenci otrzymują zaliczenie przedmiotu na podstawie obecności i aktywności na zajęciach oraz 1 pracy semestralnej w maszynopisie liczącej od 6 do 10 stron, a ocenę końcową z przedmiotu uzyskują na podstawie egzaminu ustnego, składającego się z czterech pytań erudycyjno-problemowych, ocenianych od 0 do 10 punktów za każdą odpowiedź; maksymalna liczba punktów wynosi 40; do zdania egzaminu ustnego jest wymagane uzyskanie 50% punktów. Do zaliczenia semestru zimowego i letniego niezbędne jest uzyskanie 6-7 punktów za jedną pracę i 12-14 punktów za dwie prace. System punktacji dla oceniania prac semestralnych przedstawia się następująco;

1-5 pkt (poniżej 5 stron) - ocena niedostateczna - ocena 2

6-7 pkt (5-6 stron) - ocena dostateczna - ocena3

7-8 pkt (7-8 stron) - ocena dobra - ocena 4

9-10 pkt (9-10 stron) - ocena bardzo dobra - ocena 5.

System punktowy dla oceniania egzaminu ustnego przedstawia się następująco:

1-19 pkt - ocena niedostateczna - ocena 2

20-25 pkt - ocena dostateczna - ocena 3

26-34 pkt - ocena dobra - ocena 4

35-40 pkt - ocena bardzo dobra - ocena 5

Ocena niedostateczna (2): brak podstawowej wiedzy oraz zasadniczych umiejętności i kompetencji w zakresie określonym przez cele przedmiotu, wymagania i efekty kształcenia

Ocena dostateczna (3): wystarczająca wiedza oraz zadowalające umiejętności i kompetencje w zakresie określonym przez cele przedmiotu, wymagania i efekty kształcenia

Ocena dobra (4): gruntowna wiedza oraz solidne umiejętności i kompetencje w zakresie określonym przez cele przedmiotu, wymagania i efekty kształcenia

Ocena bardzo dobra (5):: pogłębiona w wyniku własnych badań i studiów wiedza oraz rozszerzone umiejętności i kompetencje o charakterze twórczym

Student posiadający zgodę Dziekana Wydziału Teologicznego ChAT na kształcenie w trybie Indywidualnej Organizacji Studiów (IOS) jest zobowiązany na początku cyklu (semestru) zgłosić się do wykładowcy w celu ustalenia formalnego charakteru i porządku pracy oraz warunków merytorycznych uzyskania zaliczenia i zdania egzaminu końcowego.