Starokatolicyzm

obowiązkowe

w sali

Tematyka zajęć na wykładach i ćwiczeniach obejmuje zagadnienia z zakresu rodowodu, dziejów, nauki, porządku ustrojowego, kultu, sytuacji prawnej i dążeń ekumenicznych Kościołów należących do trzech nurtów starokatolicyzmu.. Studenci nabierają umiejętności w interpretacji tekstów źródłowych ruchu starokatolickiego i Kościołów starokatolickich zrzeszonych w Unii Utrechckiej. Studiujący zdobywają również kompetencje społeczne dotyczące znajomości fenomenu religijnego starokatolicyzmu pod względem historycznym, ustrojowym, prawnym i kultowym w Polsce i na świecie.

Na wykładach i ćwiczeniach studenci poznają genezę, dzieje, ustrój, status prawny i dążenia ekumeniczne Kościołów należących do trzech nurtów starokatolicyzmu. Celem zajęć jest zapoznanie studentów z historią i rozwojem Kościoła Utrechckiego w Holandii, Kościołów starokatolickich Niemiec, Szwajcarii i Austrii, Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego w USA, Kanadzie i Polsce, Kościoła Polskokatolickiego w Polsce i mariawityzmu polskiego, Kościoła Starokatolickiego w Czechosłowacji, od 1993 roku w Czechach i na Słowacji, Chorwackiego Kościoła Katolickiego w Jugosławii, od 1991 roku w Chorwacji i Bośni i Hercegowinie oraz powstaniem , strukturą i relacjami ekumenicznymi Kościołów starokatolickich Unii Utrechckiej. Studenci nabierają również umiejętności praktycznych w interpretacji podstawowych dokumentów programowych starokatolicyzmu, odnoszących się do zasad wiary, ustroju, kultu i ekumenizmu. Studiujący zdobywają również kompetencje społeczne dotyczące fenomenu religijnego starokatolicyzmu pod względem historycznym, doktrynalnym, prawnym, ustrojowym, i kultowym i ekumenicznym w Polsce i na świecie.

Zajęcia (wykłady i ćwiczenia) obejmują następujące bloki tematyczne i zagadnienia:

1.Wprowadzenie ogólne do starokatolicyzmu

1.1.Wstęp

1.2.Trzy nurty starokatolicyzmu

1.3.Kościoły starokatolickie i starokatolicyzujące w Polsce

1.4.Główne zasady wiary Kościołów starokatolickich

1.5.Porządek ustrojowo-organizacyjny starokatolicyzmu

1.6.Kult religijny w Kościołach starokatolickich

1.7.Podsumowanie

2.Kościół Utrechcki w Niderlandach jako Kościół Matka Kościołów starokatolickich

2.1.Wprowadzenie

2.2.Powstanie i działalność Kościoła Utrechckiego w jedności z papieżem (695-1723)

2.3.Utworzenie i dzieje niezależnego od Rzymu Kościoła Rzymskokatolickiego Starobiskupiego Kleru (1723-1870)

2.4.Kościół Starokatolicki w Holandii od Soboru Watykańskiego I do współczesności (1870-2024)

2.5.Podsumowanie

3.Sobór Watykański I (1869-1870) jako bezpośrednia przyczyna powstania starokatolickiego w krajach niemieckich i romańskich

3.1.Geneza Soboru

3.2.Przebieg i decyzje VAticanum Primum

3.3.Konsekwencje polityczne i kościelne Soboru

3.4.Podsumowanie

4.Kościół Starokatolicki w Niemczech - Katolickie Biskupstwo Starokatolików w Niemczech

4.1.Powstanie, rozwój i sytuacja prawna starokatolicyzmu w Cesarstwie Niemieckim - II Rzeszy (1871-1918)

4.2.Działalność Kościoła Starokatolickiego w Republice Weimarskiej i w III Rzeszy Niemieckiej (1919-1945)

4.3.Funkcjonowanie Kościoła Starokatolickiego w powojennych Niemczech (1945-2024)

4.4.Podsumowanie

5.Kościół Chrześcijańskokatolicki Szwajcarii

5.1.Geneza powstania starokatolicyzmu w Szwajcarii

5.2.Ukonstytuowanie się , rozwój i status prawny Kościoła Chrześcijańskokatolickiego Szwajcarii (1875-2024)

5.3.Podsumowanie

6.Kościół Starokatolicki w Austrii

6.1.Kościół Starokatolicki w Cesarstwie Austro-Węgierskim (1871-1918)

6.2.Kościół Starokatolicki w I Republice Austriackiej (1918-1938)

6.3.Kościół Starokatolicki Austrii jako część Kościoła Starokatolickiego III Rzeszy Niemieckiej (1938-1945)

6.4.Kościół Starokatolicki w Republice Austrii (1945-2024)

6.5.Podsumowanie

7.Kościół Starokatolicki w Czechosłowacji, Czechach i na Słowacji

7.1.Starokatolicyzm na ziemiach czeskich w Monarchii Austro-Węgierskiej

7.2.Kościół Starokatolicki Czechosłowacji w okresie międzywojennym (1918-1939)

7.3.Starokatolicyzm czeski w okresie okupacji hitlerowskiej (1939-1945)

7.4.Kościół Starokatolicki w powojennej Czechosłowacji (1945-1992)

7.5.Kościół Starokatolicki w Republice Czeskiej (1993-2024)

7.6.Kościół Starokatolicki w Republice Słowackiej (2000-2024)

7.7.Podsumowanie

8.Kościół Starokatolicki w Jugosławii, Chorwacji oraz Bośni i Hercegowinie

8.1.Powstanie i działalność Kościoła Starokatolickiego w Jugosławii (1923-1991)

8.2.Funkcjonowanie Kościoła Starokatolickiego w Chorwacji oraz Bośni i Hercegowinie po rozpadzie Jugosławii do czasów współczesnych

8.3.Podsumowanie

9.Polski Narodowy Kościół Katolicki w Stanach Zjednoczonych Ameryki i Kanadzie

9.1.Geneza powstania polskiego nurtu starokatolicyzmu w USA

9.2.PNKK w okresie rządów bpa Franciszka Hodura (1904/1907-1953)

9.3.PNKK w Stanach Zjednoczonych Ameryki i Kanadzie od bpa Leona Grochowskiego do współczesności (1953-2024)

9.4.Podsumowanie

10.Kościół Polskokatolicki w Polsce

10.1.Polski Narodowy Kościół Katolicki w II Rzeczypospolitej (1919-1939)

10.2.Martyrologia duchowieństwa narodowego na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy i w Generalnym Gubernatorstwie (1939-1945)

10.3.Kościół Polskokatolicki w Polsce Ludowej (1945-1989)

10.4.Kościół Polskokatolicki w III Rzeczypospolitej (1989-2024)

10.5.Sytuacja prawna Kościoła Polskokatolickiego w Polsce w okresie międzywojennym, podczas okupacji hitlerowskiej i po II wojnie światowej

10.6.Podsumowanie

11.Mariawityzm

11.Wprowadzenie

11.1.Geneza powstania i rozwój mariawityzmu za życia założycielki Marii Franciszki Kozłowskiej (1862-1921)

11.2.Mariawityzm w okresie samodzielnych rządów abpa Jana M. Michała Kowalskiego (1921-1935)

11.3.Rozłam w mariawityzmie (1935)

11.4.Charakterystyka dwóch Kościołów Mariawickich w Polsce

11.4.1.Kościół Starokatolicki Mariawitów (denominacja płocka)

11.4.2.Kościół Katolicki Mariawitów (grupa felicjanowska)

11.5.Sytuacja prawna mariawityzmu

11.6.Podsumowanie

12.Unia Utrechcka Kościołów starokatolickich

12.1.Powstanie Unii Utrechckiej (1889)

12.2.Podstawowe dokumenty programowe Unii Utrechckiej

12.3.Kościoły członkowskie i pod jurysdykcją Unii Utrechckiej

12.4.Stosunek Kościołów starokatolickich Unii Utrechckiej do innych Kościołów chrześcijańskich

12.5.Podsumowanie

Literatura podstawowa:

Kuery U., Kościół starokatolicki. Historia, nauka, dążenia, Tłumaczenie i opracowanie naukowe pod kierunkiem bpa prof. dr. hab. Wiktora Wysoczańskiego, Warszawa 1996.

Piątek T i J., Starokatolicyzm, Warszawa 1987.

Sudenis M., Wczoraj i dziś Kościoła Utrechckiego, Posłannictwo 1975, nr 3-4, s. 73-81.

Wysoczański W., Kościoły starokatolickie zrzeszone w Unii Utrechckiej, Kalendarz Katolicki na rok 1975, Warszawa 1975, s. 80-104.

Wysoczański W., Polski nurt starokatolicyzmu, Warszawa 1977.

Wysoczański W., Starokatolicyzm w Szwajcarii. Powstanie, rozwój i stan obecny, Kalendarz Katolicki na rok 1974, Warszawa 1974, s. 9-13.

Literatura uzupełniająca:

Klasyczna literatura starokatolicka, Posłannictwo 1977, nr 3, s. 3-24.

Krahl W., Doellinger jako starokatolik, Posłannictwo 1974, nr 1, s. 3-14.

Podstawowe wiadomości o starokatolicyzmie, Kalendarz Katolicki na rok 1988, Warszawa 1988, s. 99-103.

Włodarski S., Utrecht - Watykan. Stosunek starokatolicyzmu do Kościoła Rzymskokatolickiego, Posłannictwo 1970, nr 7-12, s. 10-20.

Wysoczański W., Dialog starokatolicko-prawosławny, jego przebieg i dotychczasowe wysiłki, Kalendarz Katolicki na rok 1988, Warszawa 1988, s. 104-110.

Wiedza:

K1_W01 ma usystematyzowaną wiedzę o głównych subdyscyplinach teologicznych, w tym o ich historycznym rozwoju, i rozumie złożone zależności między nimi

K1_W02 zna bieżący stan badań w zakresie głównych subdyscyplin teologicznych, a w zaawansowanym stopniu wybranej problematyki teologicznej

K1_W07 ma uporządkowaną wiedzę o głównych kierunkach teologicznych w aspekcie historycznym oraz rozumie ich argumentację teologiczną

K1_W08 zna i rozumie miejsce i znaczenie teologii w relacji do innych nauk oraz we współczesnym dyskursie

Umiejętności:

K1_U01 potrafi wyszukać i dobierać informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych oraz krytycznie je oceniać

K1_U02 samodzielnie interpretuje i komentuje tekst teologiczny, dobierając właściwe metody badawcze

K1_U03 wykorzystuje wiedzę teologiczna i metodologiczną w krytycznej analizie i syntezie na podstawie źródeł i poglądów innych autorów

K1_U04 potrafi argumentować i wnioskować, analizując i rozumiejąc złożone zagadnienia teologiczne

K1_U05 potrafi poprawnie formułować w mowie i na piśmie opracowania zagadnień teologicznych, odwołując się do materiałów źródłowych oraz różnych koncepcji teologicznych oraz stosując specjalistyczną terminologię

K1_U09 potrafi brać udział w dyskusji teologicznej, krytycznie oceniając różne stanowiska i prezentując własne pomysły wsparte właściwymi argumentami

Kompetencje społeczne:

K1_K01 krytycznie ocenia zakres posiadanej wiedzy i umiejętności, i rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego

K1_K06 ma świadomość znaczenia polskiego i światowego dziedzictwa teologicznego, zarówno w aspekcie teoretycznym, jak i praktycznym, dla rozwoju kulturowego i społecznego oraz dba o to dziedzictwo

a)Metody weryfikacji efektów uczenia się:

-egzamin ustny - W01, W07, K06

-opracowanie dwóch referatów w maszynopisie, po jednym w każdym semestrze - U01, U02, U05

-aktywny udział w dyskusji - W08, U09

-czynny udział w ćwiczeniach - U04, K01

b)Kryteria oceniania i uzyskania zaliczeń:

W semestrze zimowym studenci uzyskują zaliczenie przedmiotu na podstawie

obecności (dozwolone dwie nieusprawiedliwione absencje w semestrze) i aktywności na zajęciach (40 %) oraz referatu liczącego od 6 do 10 stron maszynopisu (60 %).

W semestrze zimowym studenci uczęszczający na wykłady i ćwiczenia uzyskują zaliczenie przedmiotu na podstawie obecności (dozwolone dwie nieobecności nieusprawiedliwione w semestrze) i aktywności na zajęciach (40%) oraz jednej pracy semestralnej w maszynopisie, liczącej od 6 do 10 stron, a ocenę końcową z przedmiotu uzyskują na podstawie egzaminu ustnego.

W semestrze letnim studenci otrzymują zaliczenie przedmiotu na podstawie obecności i aktywności na zajęciach oraz jednej pracy semestralnej w maszynopisie, liczącej od 6 do 10 stron, a ocenę końcową z przedmiotu uzyskują na podstawie egzaminu ustnego, składającego się z czterech pytań erudycyjno-problemowych, ocenianych od 0 do 10 punktów za każdą odpowiedź; maksymalna liczba punktów wynosi 40; do zdania egzaminu ustnego jest wymagane uzyskanie 50% punktów. Do zaliczenia semestru zimowego i letniego niezbędne jest uzyskanie 6-7 punktów za jedną pracę i 12-14 punktów za dwie prace. System punktacji dla oceniania prac semestralnych przedstawia się następująco:

1-5 pkt (poniżej 5 stron) - ocena niedostateczna - ocena 2

6-7 pkt (5-6 stron) - ocena dostateczna - ocena 3

7-8 pkt (7-8 stron) - ocena dobra - ocena 4

9-10 pkt (9-10 stron) - ocena bardzo dobra - ocena 5

System punktowy dla oceniania egzaminu ustnego przedstawia się następująco:

1-19 pkt - ocena niedostateczna - ocena 2

20-25 pkt - ocena dostateczna - ocena 3

26-35 pkt - ocena dobra - ocena 4

36-40 pkt - ocena bardzo dobra - ocena 5

Ocena niedostateczna (2) : brak podstawowej wiedzy oraz zasadniczych umiejętności i kompetencji w zakresie określonym przez cele przedmiotu, wymagania i efekty kształcenia

Ocena dostateczna (3): wystarczająca wiedza oraz zadowalające umiejętności i kompetencje w zakresie określonym przez cele przedmiotu, wymagania i efekty kształcenia

Ocena dobra (4): gruntowna wiedza oraz solidne umiejętności i kompetencje w zakresie określonym przez cele przedmiotu, wymagania i efekty kształcenia

Ocena bardzo dobra (5): pogłębiona w wyniku własnych badań i studiów wiedza oraz rozszerzone umiejętności i kompetencje o charakterze twórczym

Student mający zgodę Dziekana Wydziału Teologicznego ChAT na kształcenie w trybie Indywidualnej Organizacji Studiów (IOS) jest zobowiązany na początku cyklu (semestru) zgłosić się do nauczyciela akademickiego w celu ustalenia formalnego charakteru i porządku pracy oraz warunków uzyskania zaliczenia i zdania egzaminu końcowego.