Psychologia szkolna

obowiązkowe

w sali

Celem przedmiotu jest wprowadzenie uczestników zajęć w obszar podstawowych pojęć i koncepcji teoretycznych z zakresu psychologii ogólnej i psychologii społecznej, ujmowanych z perspektywy rzeczywistości edukacyjnej oraz jej kluczowych charakterystyk. Uczestnik kursu nabywa podstawowy kanon wiedzy z dziedziny psychologii szkolnej.

Celem przedmiotu jest wprowadzenie studentów w tematykę psychologii szkolnej – z perspektywy kluczowych pojęć i koncepcji teoretycznych z zakresu psychologii ogólnej i psychologii społecznej, ujmowanych w kontekście szeroko pojmowanej rzeczywistości edukacyjnej oraz jej kluczowych charakterystyk obejmujących także szczegółowe informacje na temat osób – nauczycieli oraz uczniów – którzy w niej na co dzień funkcjonują. Poprzez udział w zajęciach uczestnik kursu nabywa zaawansowaną wiedzę z zakresu psychologii szkolnej, ze szczególnym uwzględnieniem wiedzy na temat charakterystyk różnych typów uczniów oraz wynikających z niej działań, jakie podejmować powinien nauczyciel, by skutecznie wywiązywać się ze swojej roli zawodowej.

Zakres tematów:

1. Psychologia szkolna jako subdyscyplina psychologiczna – geneza i zarys problematyki

2. Proces uczenia się: definicje uczenia się; podejście teorii uczenia się - podejście behawioralne i podejście poznawcze

3. Wiedza o różnicach indywidualnych w praktyce nauczania – różnice indywidualne w zakresie osobowości, temperamentu, inteligencji, zdolności, stylów poznawczych czy stylów myślenia oraz ich znaczenie dla nauczyciela z perspektywy jego codziennej pracy szkolnej

4. Wiedza na temat rozwoju psychicznego - charakterystyka poszczególnych etapów rozwoju; rozwój w ujęciu koncepcji J. Piageta; rozwój uwagi; gotowość szkolna

5. Osobowość i aktywność społeczna jako istotne wyznaczniki funkcjonowania ucznia

6. Możliwości i preferencje uczniów o rozwoju typowym oraz uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi - uczniowie o wybitnych możliwościach rozwoju, uczniowie o ograniczonych możliwościach uczenia się, uczniowie z niepełnosprawnością (z uwzględnieniem typów niepełnosprawności), uczniowie z trudnościami w rozwoju społeczno-emocjonalnym; integracja uczniów niepełnosprawnych z uczniami pełnosprawnymi

7. Nauczyciel i uczeń w procesie edukacji - interakcja nauczyciel-uczeń – czynności nauczyciela (nauczanie i wychowanie), pożądane typy postępowania nauczyciela wobec ucznia, typy kontaktów nauczyciela z uczniem, typy stylów wychowawczych; typy uczniów – ich słabe i mocne strony, adekwatne do nich zachowania wspierające nauczycieli; osobowość i specyficzne problemy psychologiczne nauczycieli

8. Skuteczne uczenie się w szkole, adaptacja uczniów do warunków szkolnych

9. Uczeń i nauczyciel w sytuacjach trudnych; sposoby radzenia sobie w sytuacjach trudnych, problemy uczniów i ich rozwiązywanie przez nauczycieli; konflikty w środowisku szkolnym i budowanie relacji szkoła-rodzic ucznia

10. Tworzenie warunków dla rozwojowej zmiany poznawczej i konstruowania wiedzy przez dziecko – istota i wspieranie zmiany rozwojowej, wiedza i sposoby jej nabywania przez dziecko

11. Stres szkolny dzieci i młodzieży - uwarunkowania stresu oraz możliwości przeciwdziałania

12. Wspomaganie motywacji do uczenia się - typy motywacji, wpływ nauczyciela i środowiska edukacyjnego na procesy motywacyjne dzieci i młodzieży

Literatura podstawowa:

Filipiak, E.: Rozwijanie zdolności uczenia się. Z Wygotskim i Brunerem w tle. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2012.

Kowalik, S. (red.) : Psychologia ucznia i nauczyciela. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2011.

Ledzińska, M., Czerniawska, E. : Psychologia nauczania. Ujęcie poznawcze. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2011.

Mietzel, G. : Wprowadzenie do psychologii. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk 1998 (lub 2008).

Pilecka, W., Rudkowska, G., Wrona, L. (red.) : Podstawy psychologii. Podręcznik dla studentów kierunków nauczycielskich. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej. Kraków 2004.

Literatura uzupełniająca:

Bee, H., Psychologia rozwoju człowieka. Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2004.

Harwas-Napierała, B., Trempała, J. (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Tom 2. Charakterystyka okresów życia człowieka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.

Jarosz, E., Wysocka, E. : Diagnoza Psychopedagogiczna - podstawowe problemy i rozwiązania. Wydawnictwo Akademickie „Żak”. Warszawa 2006.

Riebisch, R., Luszczyński, H.: Diagnoza typów uczniów. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk 2014.

Vasta, R., Haith, M. M., Miller, S. A., Psychologia dziecka. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2004.

Zimbardo, P.G., Johnson, R.L., McCann, V. (2011) – Psychologia. Kluczowe koncepcje. Tom 2 – Motywacja i uczenie się. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

W ZAKRESIE WIEDZY ABSOLWENT ZNA I ROZUMIE:

A.3.W2. rozwój człowieka w cyklu życia, w tym proces rozwoju dziecka w kolejnych okresach dzieciństwa: rozwój fizyczny, motoryczny i psychospołeczny, rozwój procesów poznawczych, społeczno-emocjonalny i moralny, a także rozwój i kształtowanie osobowości; szczególne uzdolnienia; normy rozwojowe (różnorodność ujęć), zjawisko dysharmonii (asynchronii) rozwojowej, zaburzenia w rozwoju podstawowych procesów psychicznych oraz teorie integralnego rozwoju dziecka lub ucznia;

A.3.W3. psychologiczne podstawy procesu uczenia się dzieci lub uczniów: modele uczenia się (koncepcje klasyczne, współczesne ujęcia w oparciu o wyniki badań neuropsychologicznych), metody i techniki uczenia się z uwzględnieniem rozwijania metapoznania, trudności w uczeniu się, ich przyczyny i strategie ich przezwyciężania, a także metody i techniki identyfikacji oraz wspomagania rozwoju uzdolnień i zainteresowań;

A.3.W5. znaczenie autorefleksji i samorozwoju: zasoby własne w pracy nauczyciela – identyfikacja i rozwój, indywidualne strategie radzenia sobie z trudnościami, zagadnienia stresu i nauczycielskiego wypalenia zawodowego, potrzebę korzystania z informacji zwrotnych dotyczących swojej pracy; podstawy psychologii twórczości i treningu myślenia kreatywnego, trening komunikacyjny, style komunikowania się nauczyciela z podmiotami edukacyjnymi oraz metody przezwyciężania barier komunikacyjnych.

W ZAKRESIE UMIEJĘTNOŚCI ABSOLWENT POTRAFI:

A.3.U1. obserwować procesy uczenia się dzieci lub uczniów i ich konteksty;

A.3.U4. rozpoznawać bariery i trudności udziału dzieci lub uczniów w różnych formach aktywności;

A.3.U5. rozpoznawać potrzeby psychospołecznego wsparcia dziecka lub ucznia;

W ZAKRESIE KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH ABSOLWENT JEST GOTÓW DO:

A.3.K2. wykorzystania zdobytej wiedzy psychologicznej do analizy zdarzeń pedagogicznych;

A.3.K3. ciągłego doskonalenia swojej wiedzy merytorycznej i umiejętności zawodowych.

SPOSOBY WERYFIKACJI EFEKTÓW UCZENIA SIĘ:

ocena aktywnego udziału studenta w zajęciach, ocena wykonania prezentacji zaliczeniowej, ocena z egzaminu końcowego.

Warunki zaliczenia i metody oceny:

Obecność na zajęciach - 1 pkt ECTS (w przypadku przekroczenia dopuszczalnego limitu dwóch nieusprawiedliwionych [np. zwolnieniem lekarskim] nieobecności, student zobowiązany jest do napisania dodatkowej pracy pisemnej związanej z tematyką zajęć.)

Aktywny udział w zajęciach

Przygotowanie i przedstawienie prezentacji multimedialnej z przydzielonego obszaru tematycznego (warunek przystąpienia do egzaminu) - 1 punkt

Pozytywna ocena z egzaminu końcowego - 2 punkty