Prewencja patologii i zagrożeń społecznych

obowiązkowe

w sali

Celem zajęć jest przybliżenie studentom zagadnień dotyczących zjawisk społecznych o charakterze patologicznym oraz pojęć z zakresu prewencji patologii i zagrożeń społecznych. W trakcie zajęć student zapozna się z wybranymi teoriami dewiacji, pozna genezę, istotę, uwarunkowania, mechanizmy i rodzaje zachowań dewiacyjnych. Celem zajęć jest również zapoznanie studentów z metodami i formami pracy profilaktyczno-wychowawczej w środowisku.

Zagadnienia szczegółowe:

1. Wybrane teorie dewiacji

2. Pojęcie patologii społecznych – próba definicji

3. Przyczyny i rodzaje patologii społecznych

4. Stereotypy i uprzedzenia jako przyczyna zjawisk patologicznych

5. Skutki zjawisk patologicznych

6. Diagnoza a profilaktyka społeczna

7. Czynniki chroniące i czynniki ryzyka

8. Programy profilaktyczne – pojęcie, cele, zadania, założenia

9. Poziomy i rodzaje oddziaływań profilaktycznych

10. Strategie oddziaływań profilaktycznych

11. Obszary oddziaływań profilaktycznych

12. Skuteczność programów profilaktycznych

13. Profilaktyka w środowisku szkolnym

14. System prewencji, wsparcia i pomocy osobom i grupom społecznym zagrożonym marginalizacją

15. Charakterystyka instrumentów przeciwdziałania dewiacjom (działania prawne, instytucjonalne, edukacyjne, terapeutyczne)

16. Telefon zaufania – pomoc człowiekowi w kryzysie

17. Uzależnienia (narkomania i alkoholizm jako choroba, syndrom DDA, dopalacze, współuzależnienie). Profilaktyka

18. Uzależnienia od środków masowego przekazu

19. Hazard – fazy, skutki i skala zjawiska. Profilaktyka

20. Agresja i przemoc – przemoc w rodzinie (procedura „Niebieskiej Karty”); przemoc w szkole i w pracy (bullying, mobbing); zjawisko stalkingu; cyberprzemoc. Skala zjawiska, symptomy, skutki, zapobieganie

21. Samobójstwo – przyczyny, sygnały ostrzegawcze, rodzaje, skala zjawiska, profilaktyka

22. Prostytucja, pedofilia i handel ludźmi jako problemy społeczne

23. Wykluczenie społeczne: bezdomność, dzieci ulicy. Skala zjawiska i profilaktyka

24. Środowiskowe i indywidualne uwarunkowania nieprzystosowania społecznego i przestępczości nieletnich

25. Korupcja jako patologia instytucji – uwarunkowania, skala zjawiska, skutki, przeciwdziałanie

Literatura podstawowa:

1. Jankowiak B., „Zachowania ryzykowne współczesnej młodzieży. Studium teoretyczno-empiryczne”, Seria Psychologia i Pedagogika, nr 255, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2017.

2. Jędrzejko M., Białas T., „Narkotyki i nowe substancje psychoaktywne. Zjawisko, zagrożenia, profilaktyka”, Oficyna Wydawnicza von Velke, Oficyna Wydawnicza ASPRA, Warszawa 2019.

3. Jędrzejko M., Kowalski M., Rosik B.P. (red.), „Uzależnienia behawioralne. Wybrane aspekty”, Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora w Pułtusku, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Pułtusk-Warszawa 2015.

4. Kokot A., „Mobbing. Zagrożenie życia zawodowego pracownika”, Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2011.

5. Pospiszyl I., „Patologie społeczne i problemy społeczne”, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2021.

6. Sztumski J., „Patologia społeczna”, (W:), T. Pilch (red.), „Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku”, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2003, s. 62-63.

Wybrane czasopisma i strony Internetowe:

• Remedium (www.remedium-psychologia.pl)

• Świat Problemów (http://www.swiatproblemow.pl/)

• Alkoholizm i Narkomania (http://www.ain.ipin.edu.pl/)

• Niebieska Linia (https://www.niebieskalinia.pl/czasopismo)

• Resocjalizacja Polska (http://www.resocjalizacjapolska.pl/index.php/rp/issue/view/17)

• Instytut Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego https://psychologia.edu.pl/

• Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom https://www.parpa.pl/index.php

Literatura uzupełniająca

1. Jędrzejko M., Janusz M., Walancik M., „Zachowania ryzykowne i uzależnienia. Zjawisko i uwarunkowania”, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa-Dąbrowa Górnicza 2013.

2. Pytka L., „Patologia społeczna”, (W:) T. Pilch, D. Lalak (red.), „Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa: 1999, s. 175-176.

3. Pytka L., „Profilaktyka społeczna (prewencja)”, (W:) T. Pilch, D. Lalak (red.), „Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa: 1999, s. 215-216.

4. Wawrzyniak J. (red.), „Socjologiczne i psychopedagogiczne aspekty przemocy”, Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Łódź 2011.

5. Woynarowska B., „Profilaktyka”, (W:), T. Pilch (red.), „Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku”, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2003, s. 943-945.

w zakresie WIEDZY student zna i rozumie:

NAU2AR_W01

Zagadnienia przyczyn, rodzajów i skutków patologii społecznych; czynników chroniących i czynników ryzyka; poziomów, rodzajów i obszarów oddziaływań profilaktycznych; skuteczności programów profilaktycznych; zagadnienia profilaktyki w środowisku szkolnym; instrumenty przeciwdziałania dewiacjom społecznym; wybrane problemy społeczne oraz współczesne koncepcje i teorie patologii społecznych; strategie oddziaływań profilaktycznych jako działania od izolacji do środowiska otwartego.

P7U_W P7S_WK

w zakresie UMIEJĘTNOŚCI student potrafi:

NAU2 AR_U01

Określać dylematy systemu prewencji, wsparcia i pomocy osobom i grupom społecznym zagrożonym marginalizacją; analizować koncepcje, teorie i definicje patologii i problemów społecznych; wykorzystywać współczesne koncepcje i teorie oddziaływań profilaktycznych; stosować podstawy teoretyczne oddziaływań profilaktycznych w środowisku lokalnym.

P7 U_U P7 S_UO

w zakresie KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH student jest gotów do:

NAU2 AR_K02

Komunikowania się i współpracy z otoczeniem oraz aktywnego uczestnictwa w grupach i organizacjach realizujących działania edukacyjne, profilaktyczne i resocjalizacyjne.

P7 U_K P7 S_KR

NAU2 AR_K03

Okazywania empatii uczniom lub wychowankom potrzebującym wsparcia i pomocy, porozumiewania się z osobami pochodzącymi z różnych środowisk i o różnej kondycji emocjonalnej.

P7 U_K P7 S_KK

2 punkty ECTS:

1 punkt ECTS - godziny kontaktowe – 30 godzin

1 punkt ECTS - samodzielne przygotowanie do ćwiczeń/ przygotowanie do kolokwium – 25-30 godzin

METODY WERYFIKACJI EFEKTÓW UCZENIA SIĘ:

- bieżąca ocena zaangażowania w dyskusję podczas zajęć,

- ocena prezentacji multimedialnej połączonej z dyskusją w grupie

- praca pisemna na zadany temat

- kolokwium pisemne

Metody i kryteria oceniania:

2,0 Student nie uczestniczy w zajęciach

3,0 Bardzo słaba aktywność na zajęciach, bardzo słabo przygotowana prezentacja i bardzo słabo napisane kolokwium

3,5 Słaba aktywność na zajęciach, słabo przygotowana prezentacja i słabo napisane kolokwium

4,0 Wystarczająca aktywność na zajęciach, dobrze przygotowana prezentacja i dobrze napisane kolokwium

4,5 Bardzo dobra aktywność na zajęciach, dobrze przygotowana prezentacja i dobrze napisane kolokwium

5,0 Wyróżniająca się aktywność na zajęciach, bardzo dobrze przygotowana prezentacja i bardzo dobrze napisane kolokwium lub wyróżniająca się aktywność na zajęciach, bardzo dobrze przygotowane prezentacje, przyniesienie materiałów w wersji papierowej dla studentów dotyczących patologii społecznych i charakterystka na zajęciach lub wyróżniająca się aktywność na zajęciach, bardzo dobrze przygotowane prezentacje i przeprowadzenie wywiadu z pracownikiem pomocy społecznej.